الهام بهروزی
گردشگری فرهنگی یکی از زیرشاخه‌های مهم صنعت گردشگری است که بر مبنای فرهنگ، تاریخ و هنر و آداب و رسوم یک منطقه استوار است. از دید کارشناسان فرهنگی، گردشگری فرهنگی، گردشگری جزئی، مدیریت‌شده، آموزشی و بسیاری اوقات دارای بازار صعودی است. این گردشگری نوعی از گردشگری است که مختص ارائه یا توضیح یک ایده فرهنگی، با وجود گردشگری انبوه و گسترده است و نوع خاصی از بازدید را به گردشگران دارای علائق خاص و کمیاب ارائه می‌کند.
از دید این کارشناسان، گردشگران فرهنگی یا «مسافران ویژه» نوعی خاصی از افراد هستند که مایلند از نظر زیست‌محیطی آگاه، از نظر سیاسی روشنفکر و قدرشناس تفاوت‌های فرهنگی باشند. احتمالا آن‌ها به طور مکرر سفر می‌کنند، دارای تحصیلات بالایی هستند و در مواجهه با افراد بیگانه تیزهوشی و انرژی مساعدی بروز می‌دهند. گردشگران فرهنگی، صنایع دستی را بر سوغاتی ترجیح می‌دهند و تلاش می‌کنند چگونگی ساخت آن‌ها را یاد بگیرند و درباره کاربرد و تاریخ آن‌ها بدانند.
نکته جالب این است که تعداد گردشگران فرهنگی اندک است اما می‌توان با استفاده از ظرفیت تاریخی، فرهنگی و هنری یک منطقه در جذب گردشگران فرهنگی به‌ویژه گردشگران فرهنگی هدفمند که سواد و اطلاعات فرهنگی بالایی دارند، گام‌های استواری برداشت. یکی از راه‌هایی که به کمک آن می‌توان به جذب گردشگران فرهنگی اقدام کرد، گردشگری رویدادها یا جشنواره‌ها مثل جشنواره موسیقی و هنرهای زیباست؛ یعنی نظیر فستیوال موسیقی کوچه که بر مبنای موسیقی نواحی ایران و فرهنگ مردمان جنوب پایه‌ریزی شده است؛ جشنواره‌ای که در طول سه دوره برگزاری با حضور گروه‌های موسیقی نواحی و هنرمندان برجسته ایرانی و جنوبی توانسته خیلی عظیمی از گردشگران فرهنگی را به بوشهر و به دل بافت تاریخی بکشاند و به گردشگری استان جان و رونق ببخشد.
این رویداد در بخش ملی خود به سهم خود نقش بسیار موثری را در درآمدزایی و بازنمایی موسیقی اصیل و فرهنگ غنی بوشهری و اشتراکات آن با موسیقی و فرهنگ دیگر نقاط ایران ایفا می‌کند. فستیوال موسیقی کوچه که هم‌اینک به‌عنوان یک رویداد ملی در تقویم گردشگری کشور ثبت ملی شده، اگر دگم‌اندیشی‌ها و کارشکنیهای برخی از دلواپسان به آن فرصت بدهد، می‌تواند به فرصتی برای توسعه گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی بیشتری مبدل شود؛ چراکه این رویداد در بخش بین‌المللی خود با سفر به سرزمین‌هایی چون هند، دوبی و… نقش شگرفی را در بازشناسی فرهنگ و هنر ایرانی و بازیابی اشتراکات فرهنگی این سرزمین با فرهنگ آن سامان بازی کرده و نگاه گردشگران خارجی را به سمت و سوی خود بکشاند.
یک کارشناس گردشگری در این باره به بامداد جنوب گفت: فستیوال موسیقی کوچه، یک رویداد گردشگری ثبت‌شده است که رابطه دیالکتیکی میان فرهنگ بومی جنوب و گردشگری ایجاد کرده است. گردشگران در سومین دوره این رویداد در کنار لذت بردن از موسیقی غنی و ناب جنوبی و دیگر نواحی ایران، با فرهنگ غذا، پوشش، آداب و رسوم و بناهای تاریخی و شاخص بوشهر آشنا شدند. این اتفاق بزرگی است که یکی رویداد موسیقی‌محور بتواند به دیگر ارکان فرهنگی یک شهر این‌چنین خدمت کند و گردشگران را از هر نقطه ایران و حتی خارج به بوشهر بیاورد.
عماد شیرویس با تاکید بر اینکه توسعه گردشگری فرهنگی بر پایه گردشگری رویدادها مستلزم استراتژی‌های گوناگونی است تا بتواند برای گردشگران حذابیت ایجاد کند، افزود: خوشبختانه در جشنواره موسیقی کوچه ما با یک تیم حرفه‌ای و ایده‌پرداز مواجه شدیم که با استفاده از همه ظرفیت‌های فرهنگی و هنری شهر موفق شدند، گردشگران بی‌شماری را به استان جذب کنند. درست است که موسیقی هسته اولیه و اصلی این رویداد را تشکیل می‌دهد اما در سومین دوره آن، به وضوح دیدیم که فرهنگ بوشهر به سان کالای ارزشمندی در نزد گردشگران در حال پردازش و شناسایی بود. صنایع دستی بومی، غذای بومی، فرهنگ بومی، شعر بومی، بافت تاریخی و… برای آن‌ها یک ارزش بود. بسیاری سعی کردند برای اولین بار غذای بومی بوشهری مثل دال‌عدس را بچشند که حتی تا الان اسم آن را هم شاید نشنیده بودند. این نشان می‌دهد که ایده‌پردازان فستیوال گام رو به جلویی را در شناساندن ابعاد ظریف داشته‌های گردشگری این منطقه برداشته‌اند.
وی در ادامه گردشگری رویدادها را بخش مهم بازاریابی گردشگری فرهنگی دانست و تاکید کرد: امروزه رویدادهایی چون فستیوال موسیقی کوچه به عنوان ابزار ایجاد و تقویت منظر شهر خود درآمده‌اند که مردم را به دیدن این شهر ترغیب می‌کنند. از این‌رو، گردشگری رویدادها رکن مهمی در گردشگری فرهنگی شناخته می‌شوند؛ چراکه این جشنواره‌ها با جذب گردشگران، کمک به بازاریابی، پویاسازی جاذبه‌ها و مکان‌ها و… به توسعه گردشگری در منطقه خود دامن می‌زنند. افزون بر این، جشنواره‌هایی چون فستیوال موسیقی کوچه نقش بسزایی را در احیا و بازشناسی هویت جمعی، فرهنگی و مکانی، جامعه‌پذیری، نمایش رسوم شادی، مراسم و تشریفات مذهبی، اسطوره‌ها و نمادها و مناظر شهری مثل بوشهر دارند.
این کارشناس گردشگری یادآور شد: جشنواره موسیقی کوچه در کنار همه امتیازهایی که در بالا برای آن برشمرده شد، یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین رویدادهای گردشگری کشور در پیوند دادن و متحدکردن اقوام ایران به زبان موسیقی است. این رویداد موجب شده تا بسیاری از ابعاد زیباشناختی هنر سنتی و اصیل ایرانی بازنمایی شود آن هم در بستر جنوب کشور؛ جایی که به شهر مدارا و گفت‌وگو شهره است؛ چراکه در این شهر در سال‌های نه چندان دور، اقوام و اقلیت‌های متفاوتی از کرد و لر گرفته تا ترک؛ از مسلمان گرفته تا ارمنی و یهودی زندگی مسالمت‌آمیزی در کنار یکدیگر داشتند. بی‌شک برگزاری این رویداد، فصل تازه‌ای از گردشگری فرهنگی را در استان گشوده‌است که با تدوام آن دستاوردهای بیشتری برای گردشگری استان حاصل خواهد شد.
