✍️الهام بهروزی
این روزها وجود زبالهها و بوی نامطبوعی که از باقیماندههای پسماندها در گوشه و کنار جاذبههای گردشگری و طبیعت بکر استان پیچیده، یکی از آشناترین و ملموسترین صحنههایی است که در بخشهای مهمی از طبیعت بوشهر خودنمایی میکند. شوربختانه با وجود همه پیگیریها و مطالبهگری فعالان گردشگری و رسانهها اما همچنان رفتارهای مخرب و مغایر با توسعه گردشگری در گوشه گوشه این خطه به چشم میآید که پرده از خلأ فرهنگسازی در عرصه گردشگری برمیدارد.
پیامدهای سوء حضور و جولان آفرودها در مناطق حفاظتشده و جنگلها و کویر، برافروختن آتش در جنگلها و دشتها و…، رهاکردن زبالهها و پسماندها در طبیعت و جاذبههای گردشگری و…، بریدن شاخههای سبز درختان و لگد کردن سبزهها و …. همه و همه نمونههایی از رفتارهای آسیبزننده برخی از افراد و طبیعتگردان به طبیعت و ذخایر و منابع طبیعی است که اغلب این رفتارها از روی ناآگاهی، خودخواهی و غفلت است.
بروز این رفتارها در این ایام که حال و هوای بهاری بر استان حاکم شده در نقاط بکر استان نظیر پارکهای جنگلی بنهگز و چاهکوتاه یا دهکدهها و جاذبههای گردشگری مثل پارک لیان یا سواحل بنود و … شدت یافته است و همین مساله نگرانیهایی را برای فعالان گردشگری و محیط زیستی ایجاد کرده است.
در این زمینه یک فعال محیط زیستی گفت: متاسفانه چند روز پیش رفته بودم سمت جنوب استان و به سواحل بنود سر زدم (که در پارک ملی نایبند قرار دارد که مهمترین پارک دریایی کشور شناخته میشود) زیر جولان آفرودها و زبالههای رهاشده از سوی افرادی که تحت هر عنوانی برای تفریح و ریکاوری به این ساحل چشمنواز و ماسهای آمدهاند، آسیب جدی دیده بود؛ مکانی که محل زاد و ولد لاکپشتهای در معرض خطر خلیج فارس است. گردشگرنماها یا از سر ناآگاهی یا خودخواهی با آفرود به در این نقطه بکر تاختند و کل بافت آنجا را زیر چرخهای زمخت ماشینهای خود از بین بردند. بیشک در این جولاندادنها به زیستمندان این ساحل که شامل صدفها و لاکپشتها میشود، آسیب وارد شده است.
وی که نخواست هویتش فاش شود، ادامه داد: بعد از این مصیبتهایی که در این ایام از سوی گردشگرنماها به مناطق حفاظتشده وارد شده، خوشبختانه ادارهکل حفاظت محیط زیست استان به موضوع ورود کرد و در اقدامی بجا ورود خودروهای آفرود و موتورهای کراس به مناطق تحت مدیریت محیط زیست بهخصوص مناطق ساحلی نظیر پارک ملی نایبند، پارک ملی دیر_ نخیلو و مناطق حفاظت شده مند و حله را ممنوع اعلام کرد. چون در این مناطق، به دلیل رفتارهای مخرب و ضد محیط زیستی گردشگرنماها زیستگاههای طبیعی، حیاتوحش و پوشش گیاهی به طرز خطرناکی در معرض نابودی قرار گرفتند.
این فعال محیط زیستی، جولان دادن و کنشهای غیراصولی آفرودها را در جاذبههای گردشگری بهویژه سواحل و پارکهای جنگلی در سالهای اخیر یکی از عوامل مهم و تهدیدزای طبیعت استان دانست و افزود: وزن سنگین خودروهای آفرود تهدیدی جدی برای میکرو ارگانیسمهای خاک به شمار میروند که اصلیترین بخش اکوسیستم هستند، همچنین انتقال مواد شیمیایی و گازهای مضر ناشی از سوختهای فسیلی به طبیعت، بر جای ماندن رد لاستیکها بر روی خاک -که سبب فرسایش خاک میشود و با فرسایش خاک در رشد گیاهان و درختان اختلال ایجاد میشود، رد پا و خطرات ناشی از آتش روشن کردن آفرودسوارها در جنگلها، نابودی پوششهای گیاهی زیر چرخ آفرودها به دلیل زیاد بودن جرم خودرو، از بین رفتن آرامش حیوانات اهلی و وحشی در اثر سر و صدای آفرودها و … همه از مضرات و آسیبهای حضور آفرودها در طبیعت است که امیدوارم آفرودسوارها با افزایش سواد محیط زیستی خود رفتارهای در شأنی را با جاذبههای طبیعی و گردشگری در پیش بگیرند.
وی با تاکید بر اینکه در گردشگری ما بهدنبال توسعه پایدار هستیم، گفت: این توسعه پایدار آیا با چنین رفتارهایی که کاملا ضدمحیطزیست است، محقق خواهد شد! متاسفانه گردشگرنماها با اخلاق و رفتار گردشگری آشنایی ندارند و دردناک اینجاست که تعدادی از آنها وقتی از سوی جامعه محلی یا فعالان محیط زیستی برای برخی از رفتارهایشان تذکر میگیرند، به جای پذیرش خطای خود، واکنش بدی نشان میدهند. بنابراین تا زمانی که ما نتوانیم رفتار گردشگری را که گردشگری سبز شناخته میشود، در جامعه به کمک کارگاهها، همایشهای تخصصی، رسانه و مدیا آموزش بدهیم، نمیتوانیم به گردشگری پایدار و محافظ محیط زیست دست پیدا کنیم.
این فعال محیط زیستی با اشاره به اینکه ضعف متولی گردشگری در این زمینه مشهود است، تاکید کرد: متاسفانه در سالهای اخیر ما کمتر شاهد برگزاری کارگاههای آموزشی برای جوامع محلی و آفرودسوارها و گردشگران در زمینه فرهنگ رفتاری گردشگری که نمونه ممتاز آن گردشگر سبز است، در سطح استان بودهایم. این اصلا کار سختی نبوده و نیست ولی نمیدانم چرا متولیان حوزه گردشگری استان از این مهم درماندهاند. نتیجه این اهمالکاریها بروز رفتارهای آسیبزننده به بافتار طبیعت و زیستمندانش و ظهور گردشگرنماهای مدعی است.
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه پارکهای جنگلی بنهگز و چاهکوتاه مملو از زباله شده است که بوی نامطبوع شیرابهها و پسماندها، فضای آزاردهندهای را برای خانوادهها و افرادی که به آنجا میروند، بهوجود آوردهاست، تصریح کرد: بخشی از این مصائب به ضعف فرهنگسازی در حوزه رفتار و اخلاق گردشگری و استفاده بهینه افراد از ذخایر و منابع طبیعی برمیگردد و برخی دیگر متوجه متولیان شهری و روستایی میشود که برای مدیریت پسماندها و زبالهها در جاذبههای گردشگری و مراکز تفریحی مخازن پسماند مناسب و کافی جاسازی و جانمایی نکردهاند. البته تجربه نشان داده است که خانوادهها و طبیعتگردانی که برای ساعاتی به دامن طبیعت میآیند، پس از آرامش گرفتن و لذت بردن از فضای موجود، اگر احساس مسوولیت داشته باشند و محیط زیست و زیستمندانش را دوست داشته باشند، بیشک زبالههای تولید شده خود را در کیسهای که به همراه آوردهاند، جمعآوری کرده و با خود برمیگردانند تا گزندی به طبیعت و زیباییهایش وارد نشود و بافتار آن حفظ شود.
به عقیده این فعال محیط زیستی، فرهنگ چیزی است که ما به کمک آن بهتر تنفس کنیم و زندگی مطلوبتری را بسازیم. بنابراین هر انسان شعورمندی که پا به طبیعت میگذارد، میداند که حضور در این فضا آدابی دارد که باید بدان مقید باشد. بخشی از این آداب را سهراب سپهری در یکی از شعرهایش آورده است. او در این شعر با بیانی لطیف و خیالانگیز به مخاطبش برای استفاده از منابع طبیعی توصیه میکند که «آب را گل نکنیم/ در فرودست انگار کفتری میخورد آب/ یا که در بیشهای دور سیرهای پر میشوید/ یا در آبادی کوزهای پر میگردد/ آب را گل نکنیم/ شاید این آبروان/ میرود پای سپیدار تا فرو شوید اندوه دلی/ دست درویشی شاید نان خشکیده فروبرده در آب…»
وی با اشاره به اینکه هر گردشگر یا طبیعتگردی باید این آداب را بداند، افزود: قطعا اگر به دنبال توسعه پایدار گردشگری در استان هستیم، همپای توسعه و تکمیل زنجیرههای صنعت گردشگری در استان باید فرهنگ و رفتار گردشگری را توسعه میدادند تا کمتر شاهد بروز رفتارهای آسیبزننده به جاذبههای گردشگری و منابع طبیعی باشیم که امانتی در دستان ماست. به امید روزی که متولیان گردشگری این دغدغه را درک کنند و با برگزاری کارگاههای آموزشی جلوی رشد گردشگرنمایی و جولانهای مخرب را در مناطق حفاظتشده و بکر استان بگیرند و با آگاهیبخشی به رشد گردشگری سبز در استان کمک کنند. ما باید یاد بگیریم ساحل را چرک نکنیم و جنگلها را با زباله زشت نکنیم.
