دانستنی های تغذیه ای(قسمت اول)

قسمت اول: چاقی چیست؟

سال‌هاست که الگوی ابتلا به بیماری‌ها و مرگ و میر ناشی از آنها در سطح دنیا از بیماری‌های عفونی، به بیماری‌های غیرواگیر تغییر کرده است. بیماری‌های مزمنی که امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه علت اصلی مرگ و میر افراد محسوب می‌شوند؛ به نظربسیاری از متخصصان این امر، زاییده سبک های کار و زندگی به خصوص میزان و نوع تغذیه می باشد.

چاقی مهم ترین بیماری تغذیه ای در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه است. تحقیقات اخیر نشان داده اند که شیوع اضافه وزن و چاقی به میزان هشداردهنده ای رو به افزایش است.  این افزایش هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته مشاهده می شود.

چاقی عوارض زیادی از جمله دیابت نوع ۲، افزایش فشار خون، بیماری های قلبی- عروقی، انواع سکته ها ، سنگ کیسه صفرا و … دارد.

از این رو پرداختن به موضوع کاهش وزن و کنترل چاقی را باید از امروز شروع کنیم، چرا که فردا خیلی دیر است.

چاقی چیست؟

زمانی که انرژی ورودی به بدن (به شکل غذا) بیشتر از انرژی مصرفی ما باشد، وزن بدن افزایش می یابد.

چاقی شکلی از سوء تغذیه ناشی از پرخوری است که نه تنها نشانه سلامتی نیست بلکه نشان دهنده تغذیه نامناسب می باشد. اضافه وزن و

چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی موضعی و عمومی در بدن ظاهر می شود.

عوامل ایجاد کننده چاقی چیست؟

v    عوامل ژنتیکی (ارث چاقی، متابولیسم پایین، تمایل زیاد برای مصرف مواد قندی)

v    عوامل محیطی (عادات غذایی و فعالیت فیزیکی)

v     مشکلات روانی (بیماری افسردگی،پرخوری عصبی)

v     بیماری های جسمی (کم کاری تیروئید،اختلالات عصب- عضله،بیماری کوشینگ)

v     مصرف دارو (داروهای ضد افسردگی،ضد بارداری،کورتیکواستروئیدها)

تشخیص وزن مناسب و  چاقی

اندازه گیری وزن به دلیل وجود تفاوت های فردی نمی تواند به تنهایی شاخص خوبی برای تعیین درجه چاقی باشد.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) معیار سنجش چاقی افراد را بر مبنای شاخص یا نمایه توده بدن معرفی کرده است. شاخص توده بدن (BMI) معیار مناسبی است که برای ارزیابی چاقی و اضافه وزن شما به کارمی رود و نشانگر مطمئنی برای چربی کل بدن است.

این شاخص کمک می کند تا محدوده وزن نرمال خود را بدانیم و خطر بروز بیماری های خاص را در خود ارزیابی کنیم. برای اندازه گیری این شاخص وزن خود را بر حسب کیلوگرم در صورت کسر نوشته و قد خود را بر حسب متر به توان دو برسانید و در مخرج بگذارید، حاصل به دست آمده شاخص توده بدن شما را نشان می دهد. به طور مثال اگر اندازه وزن شما ۶۰ کیلوگرم است عدد ۶۰ را در صورت و اگر اندازه قد شما ۱۶۰ سانتی متر است عدد ۶/۱ را در خودش ضرب نموده و حاصل را در مخرج کسر قرار دهید. عدد به دست آمده  از حاصل کسر، شاخص توده بدن شما را نشان می دهد.

 

وضعیت فرد	شاخص توده بدن(BMI)
لاغر	کمتر ۵/۱۸
طبیعی	۹/۲۴- ۵/۱۸
اضافه وزن	۹/۲۹- ۲۵
چاقی	۹/۳۴- ۳۰
چاقی مفرط	مساوی یا بیشتر از۳۵

 

 

 

 

 

õ جهت محاسبه وزن خود صبح ناشتا و بعد از تخلیه مثانه و روده ها با یک ترازوی دقیق وزن خود را اندازه گیری نمایید. در این خصوص بانوانی که در سنین باروری می باشند، این اندازه گیری باید بعد از اتمام کامل دوره سیکل ماهیانه انجام شود، چرا که تفاوت وزنی بین نیم تا چند کیلوگرم در نزدیکی ایام ماهانه در اغلب بانوان دیده می شود.

افزایش شاخص BMI یک عامل خطر مهم برای ابتلا به بیماری های مزمن شامل:

q     بیماری های قلبی- عروقی

q     دیابت

q     اخنلالات اسکلتی(استئوپروز- ناتوانی مفاصل)

q     انواع سرطان ها می باشد.

 

هرچه میزان شاخص توده بدن (BMI) از مرز ۲۲ فراتر رود، خطر بروز بیماری های قلبی- عروقی، دیابت، پر فشاری خون و … به نحو چشمگیری افزایش می یابد و وقتی این شاخص از مرز ۲۵ می گذرد (به غیر از ورزشکاران و بدنسازان که توده ماهیچه ای فراوان و در هم تنیده ای دارند)، احتمال ابتلا به بیماری های گوناگون و خطرات متعدد دیگری نظیر مرگ های زود رس ناگهانی در این افراد افزایش می یابد.

 

عوارض و پیامدهای چاقی چیست؟

ü     ایجاد فشارخون بالا و بروز سکته مغزی

ü      مقاومت در برابرانسولین و بروز دیابت

ü      افزایش چربی های خون و بروز سکته قلبی

ü      ابتلا به سنگ های کیسه صفراوی و اختلال عملکرد کبد شیوع بالای سرطان روده بزرگ،کلیه،سینه و دهانه رحم

ü      اختلالات جنسی- اختلالات تنفسی،ریوی- اختلالات دستگاه حرکتی

ü     عوارض عصبی و روحی- روانی

ü      و …..