آوای جم – در قسمت یازدهم از سلسله گزارش های مربوط به طرح هر شب یک حسینیه به سراغ روستای تشان با قنات مشهور می رویم ، هر چند که امروز از قنات جزء آهی بر دل پیران و نگاه حسرت آمیزی برای جوانان چیزی نمانده است .
معرفی روستا
تشان با جمعیت بیش از ۱۲۰۰ نفر از روستاهای بسیار معروف شهرستان جم واقع در شمال شهرستان و در محدوده بخش ریز است. به لحاظ آموزشی اولین روستایی است که پس از مرکز بخش دارای مدرسه ابتدایی بوده است. این مدرسه با پنج پایه ابتدایی در سال ۱۳۴۲ تأسیس شده و از آن موقع تاکنون به این روستا به لحاظ آموزشی شهرتی استانی بخشیده است.
امروزه در این روستا دو مدرسه ابتدایی و دو مدرسه راهنمایی هر کدام یک پسرانه و یک دخترانه وجود دارد. دانش آموزان و هنرجویان دبیرستانی و هنرستانی روستا به ترتیب به شهرهای ریز و انارستان می روند.
همچنین یک خانه قرآن در این روستا احداث شده است که معمولاً کلاس های قرآن در آن برگزار می شود.
از اشخاص پیشکسوت فرهنگی این روستا می توان آقایان عبدالله، حسن و غلامحسین حیدری را نام برد که از سال ۱۳۵۹ در کسوت معلمی خدمات آموزشی بسیاری در چندین مدرسه منطقه انجام داده اند.
به لحاظ آبادی و کشاورزی، سه حلقه از رشته قناتی (که به قولی به قبل از اسلام برمی گردد و از دل کوه های مجاور بیرون می آمده) از این روستا عبور می کرده که یکی از آنها در محل مسجد امروزی (مسجدالنبی) می گذشته و به باغ های پایین روستا جاری می شده است. این قنات ها حدود دو دهه است که همگی بی آب و خشکیده شده اند.
اماکن مذهبی
در این روستا دو حسینیه و سه مسجد برنامه های مذهبی را پوشش می دهند. مسجد فاطمه زهرا به همراه حسینیه سیدالشهدا (معروف به حسینیه حیدری ها) اولین مسجدی است که در این منطقه در سال ۱۲۸۵ در این روستا احداث شد. این مسجد را مرحوم حاج غلامرضا حیدری پدر حاج عبدالحسین، حاج مخمد و زایر غلامحسین حیدری با کاه گل در زمین اهدایی خود در کنار قنات ساخته بود.
دومین مسجد به نام امیرالمؤمنین (که به تنهایی و بدون حسینیه است) در سال ۱۳۶۱ تأسیس شده است. زمین این مسجد را مرحوم غلامحسن حیدری اهدا کرده است.
سومین مسجد و حسینیه که هر دو زیر یک سقف هستند به نام های مسجد النبی و ثارالله با ۳۵۰ مترمربع زیربنا در سال ۱۳۸۸ احداث گردید. زمین این دو مکان توسط حاج محمد حیدری خریداری و اهدا شده و ساختمان آن با کمک های مردمی ساخته شده است.
نوحه خوانی و روضه خوانی
مراسم این حسینیه به مانند مراسم عزاداری در دیگر نقاط شهرستان جم (که به سبک سنتی سینه به سینه منتقل شده) برگزار می شود و شامل نوحه خوانی، پیش خوانی (یا مقتل خوانی) و روضه خوانی و جوهری خوانی می باشد. همچنین هیأت های سینه زنی و عمدتاً زنجیرزنی در این روستا برقرار است. خصوصاً در مسجد امیرالمؤمنین که در آن استقبال جوانان بیشتر است این هیأت ها فعال تر هستند.
در این مراسمات، آقای حاج حسین دژگاهی روضه خوان معروف مجالس تشان روضه الشهدا می خواند در عین حال که در دیگر مجالس بخش ریز کمتر روضه الشهدا می خوانند. نوحه و پیش خوانی را به ترتیب آقایان جواد بازیار و محمد تشانی می خوانند.
ضیافت روضه
در زمینه اطعام دهی در شب های محرم که از اول تا سیزده ماه صورت می گیرد قبل از شروع محرم، جلسه ای برگزار می شود و مردمی که تحت پوشش این مسجد هستند اعلام آمادگی می کنند و به نوبت با ادای نذرها هر شب دو نفر هزینه ها را به عهده می گیرند. ترافیک نذورات معمولاً در شب هشتم محرم است اما با استفتائاتی که شده بخشی از این نذورات به شب های یازده و دوازده منتقل می شود.
در پایان قابل ذکر است که تیم آوای جم که برای تهیه مستندهای عزاداری و گزارش های مربوط به حسینیه های منطقه مراجعه می کرده از این مراسم استقبال ویژه ای داشته که متقابلاً جا دارد از زحمات آقای احمد بهرام پور دبیر باسابقه عربی و از اعضای هیأت امنای مسجد و حسینیه و همچنین آقای عقیل تشانی زاد ادیب و شاعر مشهور شهرستان تشکر و سپاسگزاری شود.
عکاسان : اسدالله آذین خواه ، مهدی صبوری
عالی..از این همنشینی