کوهچهر حافظ سنن و آداب عزاداری شهرستان جم

آوای جم -در ادامه سلسله برنامه های طرح هر شب یک حسینه، در قسمت دوم به سراغ روستای کوهچهر می رویم.

معرفی روستا

کوهچهر از روستاهای میانی بخش مرکزی جم است که در مرز بخش های جم و ریز در غرب شهرستان و در دامنه رشته های کوه های زاگرس واقع شده است. از غرب به شهرستان کنگان، از شرق به پالایشگاه گاز فجر جم و روستای کوری حیاتی، از شمال به کوه‌های دوراهک و از جنوب به روستای آبگرمک منتهی می شود. در قدیم این روستا را با اسم بنه هادی که نام بزرگ خاندان عبداللهی بوده می شناختند.

کوهچهر از آن روستاهای خوش آب و هوای شهرستان جم است که پوشش جنگلی فراوانی دارد و درختان بسیار پیر کوهی مثل بن و بادام کوهی در خود جای داده است. چند راه ارتباطی با مناطق و آبادی های پیرامونی دارد: از جمله راه پیاده رو موسرخ به شهر بنک، راه کل ترک و کل بوآ به شهر کنگان، راه های کل باریکو و کل حرمی به روستاهای دوتوولی و حرمی اناری و همچنین راه آسفالت به روستای آبگرمک و یک راه ناهموار به روستای کوری حیاتی.

رودخانه هلودان در کنار روستا از چشمه ای در شرق روستا در تمام فصول سال آب دارد و در مسیر پنج کیلومتری خود درختان جنگلی هلویه، باغستان های حوسییاوی، بن تنگ، تنگ حنا، پاچرم و شهرخاص را آبیاری می کند. از آثار باستانی این روستا می توان به چند رشته قنات و حلقه چاه و چندین آب بند ساروجی اشاره کرد. از جاذبه های این روستا می توان قله زیبای پوز هادی (پوز هودو) را نام برد که احتمالاً به اسم بنیانگذار روستا (هادی) نامگذاری شده باشد.

این روستا در سال ۱۳۵۷ یک مدرسه دو کلاسه داشته است که بعد از آن در سال ۱۳۶۱ به مدرسه ۵ کلاسه توسعه یافته است. در دهه ۷۰ نزدیک به ۸۰ دانش آموز و چهار معلم داشته است. اما با مهاجرت بی سابقه مردم روستا، اکنون تنها دبستان روستا فقط حدود ۱۵ دانش آموز با یک معلم و یک سرباز معلم دارد.

از چهره های علمی بنام و شاخص روستا که شهرت استانی دارند برادران دکتر یدالله و محمد عبداللهی هستند که دارای مدارج دکترای تخصصی به ترتیب در رشته های نانوشیمی و پزشکی هستند.

معرفی حسینیه

قدمت مراسم عزاداری امام حسین (ع) در این روستا به بیش از ۷۰ سال پیش می رسد. آن زمان که در این روستا باغی به نام قاید یوسفی بود که در آن جهت مراسم عزاداری قطعه زمینی را صاف و مسطح کرده بودند. زنان و دختران روستا دیگ های پر از آب را روی سر می گذاشتند و آن زمین را نم پاشی می کردند. جهت نشستن عزاداران، حصیر های دست بافت محلی که عموماً با برگ های درختانی مثل نخل درست می کردند در کنار گلیم های پشمی پهن می کردند. ضمناً منبر مجلس را با روی هم گذاشتن چند تخته سنگ و انداختن یک لحاف و چادر روی آن درست می کردند.

پس از آن، حدود شصت سال پیش شخصی به نام حاج فرامرز عبدالهی، حسینیه گلی (خاکی) را در جایی موسوم به لَرد امام  تأسیس کرد. در آن حسینیه شخصی به نام مشهدی حیدر عبداللهی که کدخدای محل بود واعظی می کرد. همیشه شب های عاشورا را تا صبحدم می نشستند و سپس نماز می خواندند. بعد از آن دوباره از ساعت حدود هشت صبح عزاداری روز عاشورا را با نوحه و روضه الشهدا شروع می کردند و تا سه چهار ساعت ادامه می دادند.

پس از حسینیه گلی، حدود ۱۵ سال پیش آقای میرزا عباس عبداللهی خو با کمک مردم و خودیاری آنها حسینیه فعلی را بنا کرد. هزینه ساخت آن صد و هفتاد هزار تومان آن زمان بود.  مردم در نهایت فقر مالی، هر کس به اندازه وسع خود از یک تومان تا صد تومان تومن کمک کردند. پدر زحمتکش آقای علی حسینی که اکنون از کارمندان شرکت های تابعه وزارت نفت است ۴۰ روز رایگان برای این حسینیه کار کرد. همچنین زنان روستا برای کارگران حسینیه غذا درست می کردند. ضمناً صحنی هم برای خانم ها در مجاورت صحن اصلی حسینیه ساختند.

آقای حاج منصور سعادت منبر حسینیه را ساخت. آشپزخانه حسینیه را آقای حسن سعادت از کارمندان اداره منابع طبیعی ساخته است. با توجه به استقبال گرمی که از این حسینیه می شود خصوصا شب های هشتم، نهم و دهم که علاوه بر روستاهای مجاور (کوری حیاتی، جمال آباد و تنگمان)، از شهرهای جم، بنک، کنگان و دیر به روستا می آیند این حسینیه ظرفیت جمعیت عزاداران را در این شب ها ندارد.

در این حسینیه تا پانزده شب اول محرم به اضافه روزهای هشتم، نهم و دهم عزاداری می کنند و هر شب یکی از ساکنان روستا نذر دارند و پذیرایی مراسم را به عهده می گیرند.

معرفی مداحان و واعظان

تفاوت اصلی حسینیه کوهچهر با دیگر حسینیه های شهرستان جم در واعظ آن است. واعظ این حسینیه بر خلاف دیگر حسینیه ها، تحصیلات حوزوی ندارد و از دیرباز از ملا مکتبی های قدیمی روستا بوده است. واعظ فعلی، انسان صاف، خوش اخلاق و باسواد قرآنی به نام آقای علی احمدی نسب ملقب به ملاعلی است. ایشان البته خود را نه مبلغ، نه مفسر و نه واعظ، بلکه یک فرد عامی می نامد. ایشان با هفتاد و هشت سال سن فقط سواد مکتبی و قرآنی دارد و قرآن را از سن ۱۲ سالگی از مکتب  ملای مشهور منطقه حاج غلام مصلحی آموخته است. ایشان علاوه بر واعظی در گذشته روضه خوانی و نوحه خوانی هم می کرده اند.

در حسینیه قدیم شخصی به نام ملا میرزاعلی شریفی اهل ریز که اصالتاً کوهچهری بود به این روستا می آمد و ملا علی روضه الشهدا را پیش ایشان می خواند و اشکالاتش را برطرف می کرد. بعد از آن روضه خوانی را شروع کرد. بعد از آنکه مشهدی حیدر عبداللهی واعظ منبر فلج شد خود ایشان کتاب فاضل جم را در کنار روضه در این مراسمات می خواند.

این روستا نوحه خوانان، پیش واقعه خوانان (پیش خوان) و روضه خوانان زیادی داشته است. نوحه خوان و روضه خوان امروزی آقایان هادی عبداللهی و حاج یحیی سعادت پیشه هستند. قبلا هم کسانی بودند که اکنون در قید حیات نیستند و بدون سواد مدرسه ای، اشعار را از دیگران می آموختند و از بر می خواندند. یکی مرحوم احمد حاجی احمد، عموی ملاعلی بود. ایشان نوحه شاه یثرب را با حزن و اندوه عمیقی می خواندند. یک بار حاج عبدالحسن رفیعی فرزند حاج عبدالحسین مشهدی حسین از نوحه ایشان از گریه غش کرد. همچنین، مشهدی محمود ابراهیم، ملاعلی و محمد ملک پور از دیگر نوحه خوانان و ملا غلامحسین قائدی از روضه خوانان قدیمی روستا بودند.

در پایان جا دارد از آقایان علی احمدی نسب ، چمران عبداللهی و خانم عبدالهی از اعضای شورای اسلامی روستا  و دهیاری به خاطر ارایه اطلاعات و همکاری با سایت آوای جم خالصانه تشکر شود.