راهنمای مصرف داروها درماه مبارک رمضان

راهنمای مصرف داروها درماه  مبارک رمضان

روزه داری در ماه مبارک رمضان بارزترین وجه عبادات توصیه شده در این ماه است و به همین دلیل نیز مسلمانان اهتمام زیادی برای روزه داری دراین ماه به خرج می دهند. اما همان خدایی که روزه را بر ما واجب کرده، بیماران و افراد ناتوان را مستثنا کرده است.

بنابراین به همان میزان که روزه داری افراد مکلف در این ماه نشانه عبودیت است، اصرار غیر منطقی برخی بیماران برای روزه گرفتن (البته منظور، بیمارانی است که روزه برایشان ضررهای جبران ناپذیر دارد) نیز ممکن است به عنوان مخالفت با دستورات الهی تعبیرشود)
راه تجویز دارو:
چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ، قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ، مشکلی ایجاد نخواهد کرد. بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از:قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها، قرقره ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین(که در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند(که البته در مورد داروهای تزریق وریدی نیز مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.) افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه(یکبار در روز)مصرف کنند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند.در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف کنند، بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطار است.

جدول زمانبندی مصرف دارو :

جداول زمانبندی دوزهای داروها را باید در ماه رمضان تغییر داد. در واقع دوزهای دارو را تنها می توان بین زمان غروب تا سپیده دم دریافت کرد. طی ماه رمضان به طور معمول دو نوع مختلف از جداول زمانبندی روز مورد استفاده قرار می گیرند. دوز منفرد روزانه: ساده ترین وضعیت مربوط به بیمارانی است که یک دوز معمول شبانه دریافت می کنند. طرح درمانی این بیماران طی ماه رمضان بدون تغییر باقی می ماند چرا که با روزه داری تداخلی ندارد. اگر به طور معمول دریافت دارو در صبح یا طی روز باشد، پزشک هنگامی که می خواهد دریافت دارو را تا شب به تعویق بیندازد باید مراقب باشد که این امر اثربخشی درمان و تحمل دارو را تغییر ندهد. البته اثربخشی بسیاری از این داروها نیز بسته به زمان تجویز آنها تغییر می کند. مثلا یک مطالعه انجام شده روی داروی تئوفیلین قبل و طی ماه رمضان، نشان دهنده این بود که مقدار داروی جذب شده برای دوز ساعت ۸ بعدازظهر ۲( ساعت بعد از افطار) در مقایسه با دوز ساعت ۴ صبح (بلافاصله بعد از سحر) به طور معنی داری کاهش یافته است. این نتیجه عمدتاً با تغییرات شبانه روزی PH معده و تغییرات الگو و کیفیت وعده غذایی در ماه رمضان توجیه شد. در مقابل، مطالعات انجام شده روی داروهای ضدپرفشاری خون هیچ تاثیر معنی داری را در اثربخشی این داروها – چه در ارتباط با ریتم زندگی در ماه رمضان و چه در ارتباط با تغییرات جدول تجویز داروها-نشان نداد. به هر حال این مسئله در مورد داروهای مختلف، متفاوت است و پزشک باید به آن دقت کند.

آنهایی که باید چند بار در روز دارو مصرف کنند:

طی ماه رمضان، دست یافتن به توزیعی دقیق برای داروهایی که دوبار در روز تجویز می شوند، در فاصله بین باز کردن روزه و شروع روزه دشوار است. اجتناب از روزه گرفتن در این بیماران بر طبق قوانین اسلامی می تواند چاره بهتری باشد. با این حال بیمارانی که لازم است دو دوز دارو مصرف کنند، می توانند نخستین دوز را هنگام باز کردن روزه و دوز دوم را قبل از آغاز روزه مصرف کنند که در این حال زمان بندی دوزها و بازه زمانی بین دوزها، هر دو تغییر خواهند کرد. این تغییرات می توانند وضعیت غلظت دارو در خون و در نتیجه اثربخشی و تحمل آن را تحت تاثیر قرار دهند.

نتیجه گیری:

روزه دارانی که به علت بیماری مجبور به مصرف دارو هستند، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند و هیچگاه وعده های داروی خود را خودسرانه حذف نکنند؛ چه بسا، این عمل سبب اختلال در روند درمان شود. مصرف بسیاری از داروها را می توان پس از مشورت با پزشک به زمان سحری یا افطار موکول کرد، زیرا اثربخشی بسیاری از داروها، ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آن ها در زمان معین دارد.

روزه دارانی که مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند فشار خون، چربی خون، دیابت، بیماری قلبی و عروقی و بیماری کلیوی هستند، حتماً با پزشک معالج درباره رژیم غذایی و دارویی خود مشورت کنند.

در بیماری‌های فشار خون، اختلالات غدد درون‌ریز و مشکلات روانی و کسانی که داروهای خوراکی ضدانعقاد که به مدت طولانی تنها یک بار مصرف شبانه دارو برای آنها کافی است، با نظر پزشک می‌توانند روزه بگیرند.

در بیماری صرع قدری وضعیت متفاوت است. در این بیماری اگر به دلیل ضرورت مصرف دارو هر ۱۲- ۸ ساعت یک بار باشد روزه گرفتن را توصیه نمی‌کنند. البته این بیماران کلا در مورد روزه گرفتن یا نگرفتن باید با پزشک خود مشورت کنند. معمولا داروهای این بیماران بسادگی قابل تغییر و جایگزینی نیست.

آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله داروهایی هستند که حتما باید در زمان مشخص خود مصرف شوند و امکان تغییر ساعت آنها وجود ندارد.اما پزشک معالج شما می‌تواند با در نظر گرفتن نوع بیماری شما آنتی‌بیوتیکی را انتخاب کند که با برنامه روزه‌داری شما تداخل پیدا نکند.

بیماران دیابتی نیز برای تعیین میزان داروی خود در ماه مبارک رمضان نیاز به مراجعه مستمر به پزشک دارند تا با توجه به رژیم غذایی و میزان قند خونشان بتوانند میزان داروی صحیح را دریافت کنند تا دچار مشکل نشوند.

در پایان یادآور می شویم که قطع ناگهانی برخی از داروها بسیار خطرناک است و ضروری است، بیماران درباره قطع داروهای خود و نحوه مصرف آن ها در ماه مبارک رمضان با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنند.

دکتر بنی اسدی (کارشناس امور دارویی)

شبکه بهداشت ودرمان شهرستان جم