شهرستان جَم یکی از شهرستانهای جنوب ایران است که در استان بوشهر جا دارد و مرکز آن نیز شهر جم است.
موقعیت:
این شهرستان از شمال و شرق به بخش اسیر شهرستان مهر دراستان فارس از جنوب به شهرستان کنگان و از غرب به شهرستانهای دشتی و دیر محدود می‌شود.
این شهرستان از یک طرف به شهرستان فیروز آباد از توابع استان فارس متصل از طرف دیگر از طریق اتوبان ۴ خطه جم – عسلویه به منطقه عسلویه قطب اقصادی انرژی ایران متصل گردیده است . جم از مناطق کوهستانی و خوش آب وهوای استان بوشهر است. وجود منابع کاری فراوان در این منطقه جم را به یک شهرستان مهاجر پذیر تبدیل کرده است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های گوناگون به این منطقه است. با پیشرفتی که شهرستان جم در سالهای اخیر داشته است انتظار می‌رود بزودی جم به یکی از شهرستانهای بزرگ در استان بوشهر مبدل گردد .
توابع:
این شهرستان دارای دو بخش جم و ریز دو شهر و پنج دهستان می‌باشد که شهر جم و شهر ریز نام دو شهر این شهرستان می‌باشند و دهستان‌های آن نیز از این قرارند: (جم- کوری حیاتی – انارستان – تشان – ریز).
همچنین مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین روستای بزرگ شکل گرفته‌است که عبارت‌اند از :ولایت – خواجه احمدی – قلعه کهنه و مالچه .از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌است. همچنین روستاهای دولنگه (بهارستان)، انارستان و بهرباغ که هر سه از بزرگ‌ترین روستاهای استان بوشهر هستند نیز در این شهرستان قرار دارند. هم اکنون با توجه به سکونت خانواده‌های کارکنان بخش‌های مختلف صنعتی شاغل در عسلویه، جمعیت این شهر به شکل چشم گیری در حال افزایش است.
تقسیمات کشوری:
-
- بخش مرکزی شهرستان جم
- دهستان جم
- دهستان کوری (کوری حیاتی)
شهرها: جم
- بخش ریز
- دهستان ریز
- دهستان تشان
شهرها: ریز ، انارستان
دین:
با وجود اینکه جم در ناحیه‌ای میان شهرستانهای سنی نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شده‌است ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند،
نژاد:
تقریبا همهٔ نژادهای ایرانی در شهرستان جم وجود دارد ولی مردم بومی این شهرستان اکثرا فارس، و فارس-بختیاری هستند.
نقاط دیدنی:
کوه پردیس(پدری) – باغهای لیمو و زیتون – پیر بی‌بی بانو – پیر بیراهه آبگرمک(امامزاده جعفر)(باغها و آبشارهای زیبا) – جنگل گلوبردکان ریز (یک جنگل انبوه با رودی نسبتاً دائمی که از میان آن می‌گذرد. که در شمالی‌ترین قسمت ریز قرار دارد) – مناظر زیبای گود لح (چشم‌اندازهایی زیبا در پشت کوههای بهرباغ و علی‌آباد) – حمام قاجاریه – آسیاب علی‌آباد (طاحونهٔ حاجی مظفر) – رشته قنات قره چناق – تنگ حنا – بنو تنگمان – باغ پدری – سی‌سواران – باغهای بیدخوار، نرگسی، بیدبلند، کوری، منظر، حاجی آباد، صیدی، پهگو، فرامرزی، انارستان و دیگر روستاهای زیبای جم و ریز – مناطق باستانی دایو و گلوقلات (گیر کلات) – پیر گلدسته – سد و گورستان تاریخی و باغهای روستای غربه – بناهای تاریخی روستای حرمیک-رشته قنات قدیمی روستاهای تشان ودره بان. زیارتگاه کوهستانی قدمگاه و دره زیبای مجاور روستای دره پلنگی از دیگر مناطق دیدنی منطقه جم می باشد.
به نقل از وبلاگ زادگاهم جم
مردمان اولیه این شهر:
قبل از اینکه جد طوایف (مدگماری)جم به این منطقه مهاجرت کند دو جماعت و طایفه در این منطقه زندگی می کر ده اند و به درستی مشخص نیست که این مردم از کجا امده اند . قسمت بالای منطقه جم طایفه ای بنام قائد باده خواری …….قسممت پایین جم طایفه ای موسوم به شیخ حیات که از ان موقع تاکنون انها ازدیاد پیدا کرده اند.و گسترش یافته اند.در حدود چهارصد سال پیش همزمان با سلطنت صفویه شخصی به نام احمد بختیاری از طایفه چهار لنگ که عنوان قائد مدگماری داشته است .بر اثر اختلاف با اکابر و اقوام خود از کهکلیوی بو یر احمد به این منطقه امده و در جم سکنی گزیده است.بعد از مدتی با طایفه قائد باده خواری در گیر شده و بوسیله قائد ها کشته می شود.فرزندانش به نامهای :یار احمد/عبدل/سید احمد به اتفاق مادرشان از جم به بردستان کوچ می کنند.و از انجا به منظور خونخواهی و تلافی قتل پدرشان گاه گاهی به قائد ها حمله می کردند و تعدادی از انها را می کشتند.تا اینکه قائد ها مجبور شدند با وساطت خان دشتی با انها صلح کنند.بعد از بعد از صلح به پیشنهاد و پادر میانی خان دشتی به جم مراجعت کردند.و به فعالیت کشاورزی و دامداری مشغول شدند.و بتدریج صاحب فرزندان زیادی می شوند.فرزندان یار احمد اینک نسلی به نام طایفه مشهدی تشکیل داده اند طایفه حاج عبدلی نیز از فرزندان عبدل به شمار می روند.سید احمد نیز دو فرزند به نامهای یوسف و محمدرضا داشته که طایفه قائد یوسفی از نسل یوسف و سایر طوایف جم موسوم به زایر شاه علی/شاه حسینی/محمد شفیع/محمد حاجی/ملا علی میرزا از فرزندان محمد رضا مش باشند.سایر افراد ساکن در جم که جزء هیچکدام از طوایف نمی باشند مردمی هستند که از سایر مناطق مانند:گله دار و طاهری و غیره مهاجرت کرده اند.و همچنین سادات که در جم زندگی می کنند.(عطا نیکخواه ـ ۱۳۷۹ صفحات ۳۱ـ۳۲) در زمان شاه عباس صفوی یک نفر یهودی دین اسلام می پذیرد و می اید در جم و در مزرعه چاهه که قنات پر ابی است که از کوه بریده اند. و هیچوقت خرابی ندارد سکونت می گزینند.و بر اساس نظریه پذیرش اسلام این قنات به او واگذار می شود.و طایفه خواجه که به چند دسته و تیره تقسیم شده اند. از نسل او می باشند.و رئیس قوم همیشه از سلسله اشرافی ها می باشد.و تاهنوز در بین انها مرسوم است.که خواجه اشرف که جد اعلای انها است ریاست قوم داشته است و ان مزرعه نیز هم اکنون به روستای بزرگی تبدیل و در کوهپایه هفت چاه در بالای جم قرار دارد.(حسین یوسفی ـ ایینه جم صفحه ۵)
تاریخچه :
اگر چه اسناد و مدارک تاریخی مستدل و دقیق زیادی در دست نیست.ولی انطور که از گفته های پیشینان و قدما یکی پس از دیگری معروف شد.اینطور استنباط می شود که جمشید پادشاه ایران باستان در حین زدو خورد با ضحاک مار بدوش و جنگ و گریزهای فراوانی که با وی داشته به کوههای ناحیه غربی منطقه جم یعنی کوهستان پوز پدری (که جدیدا به نام کوه پردیس /پدری معروف شده است)پناه می برد.اثار بر جای مانده در کوهستان مزبور مانند برج و باروهای قدیمی و سنگرها و اثار بجای مانده از خانه های محکم در قلل این کوهستان موید این مسئله است.کوهستان توسط گلوگاهی (گلوکلات)به دو قسمت تقسیم می شود.از گلوگاه به طرف شمال مرسوم به گلوگلات با داشتن اثار باستانی فراوان مقر ضحاک بوده است.و سپاهیانش در ان قسمت مستقر بوده اند.ضحاک در همین مکان بر جمشید شاه غلبه کرد.درکتاب ائینه جم علت سقوط جمشید بدین صورت بوده است که دختری از کسان جمشید عاشق یکنفر از افسران ضحاک شاه می شود.افسر به دختر می فهماند که شرط وصال به دست اوردن قلعه است.و ان دختر یک کماچ نان می اندازد پای کوه و می گوید تو شه کلات همین بود.(تا حال هم بین مردم جم مشهور است که وقتی جنسی رو به کاهش می نهد می گویند توشه کلات همین بود)و این خیانت باعث سقوط جمشید شاه شد.(کتاب ائینه جم صفحه ۳) یکی از وجوه تسمیه جم بنام ارم(یعنی همان بهشت شداد)در کتاب ایران کنونی این منطقه را بنام جام اسم برده است.فارس به فارس بن طهمورث منسوب است.او که پادشاه عادل و مردم دوست بوده دارای ده پسر بوده که یکی از انها جم(جمشید)بوده است.هر کدام را همان شهری داد که بنام اوست.فرزندان فارس بن طهمورث عبارتند از:جم/شیراز/استخر/فسا(سپا)/جناباد(جنابه ـ گناوه)/کسکر/دارابگرد/کلرازی/ قر قیسا/عقرقوف بوده اند.(ابن فقیه همدانی – مختصر کتاب البلدان صفحه ۱۸۳) همنامی جم با جم که جزء اول جمشید پادشاه افسانه ای پیشدادی است بسیاری از محققان را بر این داشته که منطقه جم تختگاه او بوده است.جم به معنی نور ماه و بعضی نیز روشنایی خورشید معنی کرده اند.جمشید را روشنایی یا نور ماه گفته اند.به طور دقیق معلوم نیست که از چه زمانی واژه جم به نام این منطقه کوهستانی اطلاق شده است.به نظر می رسد که این نام نیز مثل نام بسیاری از مکان های منطقه جنوب که بیشتر ساسانی هستند از عصر ساسانی به این محل اطلاق شده است.(سید جعفر شهیدی استان زیبای بو شهر صفحه ۳۰۱ ) دهخدا جم را چنین معرفی کرده است:از توابع بلوک گله دار فارس است.شهری به ناحیت پارس و حدود سیراف، اباد با مردم بسیار شهری است از فارس که به دستور جمشید بن طهمورث بنا شده است.(علی اکبر دهخدا صفحه ۳۶۹)
شهرستان جَم یکی از شهرستانهای جنوب ایران است که در استان بوشهر جا دارد و مرکز آن نیز شهر جم است.
موقعیت:
این شهرستان از شمال و شرق به بخش اسیر شهرستان مهر دراستان فارس از جنوب به شهرستان کنگان و از غرب به شهرستانهای دشتی و دیر محدود می‌شود.
این شهرستان از یک طرف به شهرستان فیروز آباد از توابع استان فارس متصل از طرف دیگر از طریق اتوبان ۴ خطه جم – عسلویه به منطقه عسلویه قطب اقصادی انرژی ایران متصل گردیده است . جم از مناطق کوهستانی و خوش آب وهوای استان بوشهر است. وجود منابع کاری فراوان در این منطقه جم را به یک شهرستان مهاجر پذیر تبدیل کرده است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های گوناگون به این منطقه است. با پیشرفتی که شهرستان جم در سالهای اخیر داشته است انتظار می‌رود بزودی جم به یکی از شهرستانهای بزرگ در استان بوشهر مبدل گردد .
توابع:
این شهرستان دارای دو بخش جم و ریز دو شهر و پنج دهستان می‌باشد که شهر جم و شهر ریز نام دو شهر این شهرستان می‌باشند و دهستان‌های آن نیز از این قرارند: (جم- کوری حیاتی – انارستان – تشان – ریز).
همچنین مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین روستای بزرگ شکل گرفته‌است که عبارت‌اند از :ولایت – خواجه احمدی – قلعه کهنه و مالچه .از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌است. همچنین روستاهای دولنگه (بهارستان)، انارستان و بهرباغ که هر سه از بزرگ‌ترین روستاهای استان بوشهر هستند نیز در این شهرستان قرار دارند. هم اکنون با توجه به سکونت خانواده‌های کارکنان بخش‌های مختلف صنعتی شاغل در عسلویه، جمعیت این شهر به شکل چشم گیری در حال افزایش است.
تقسیمات کشوری:
-
- بخش مرکزی شهرستان جم
- دهستان جم
- دهستان کوری (کوری حیاتی)
شهرها: جم
- بخش ریز
- دهستان ریز
- دهستان تشان
شهرها: ریز ، انارستان
دین:
با وجود اینکه جم در ناحیه‌ای میان شهرستانهای سنی نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شده‌است ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند،
نژاد:
تقریبا همهٔ نژادهای ایرانی در شهرستان جم وجود دارد ولی مردم بومی این شهرستان اکثرا فارس، و فارس-بختیاری هستند.
نقاط دیدنی:
کوه پردیس(پدری) – باغهای لیمو و زیتون – پیر بی‌بی بانو – پیر بیراهه آبگرمک(امامزاده جعفر)(باغها و آبشارهای زیبا) – جنگل گلوبردکان ریز (یک جنگل انبوه با رودی نسبتاً دائمی که از میان آن می‌گذرد. که در شمالی‌ترین قسمت ریز قرار دارد) – مناظر زیبای گود لح (چشم‌اندازهایی زیبا در پشت کوههای بهرباغ و علی‌آباد) – حمام قاجاریه – آسیاب علی‌آباد (طاحونهٔ حاجی مظفر) – رشته قنات قره چناق – تنگ حنا – بنو تنگمان – باغ پدری – سی‌سواران – باغهای بیدخوار، نرگسی، بیدبلند، کوری، منظر، حاجی آباد، صیدی، پهگو، فرامرزی، انارستان و دیگر روستاهای زیبای جم و ریز – مناطق باستانی دایو و گلوقلات (گیر کلات) – پیر گلدسته – سد و گورستان تاریخی و باغهای روستای غربه – بناهای تاریخی روستای حرمیک-رشته قنات قدیمی روستاهای تشان ودره بان. زیارتگاه کوهستانی قدمگاه و دره زیبای مجاور روستای دره پلنگی از دیگر مناطق دیدنی منطقه جم می باشد.
