مدتی است که از شیوع بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو بالاخص در مناطق شرقی کشورمان سخن به میان می رود و با توجه به گزارش مرگ و میر ۲ تن از هموطنانمان در اثر ابتلای به این بیماری، سوالات زیادی در ذهن مردم در زمینه این بیماری نقش بسته است. لذا با توجه به اهمیت و ماهیت مشکل و پاسخگویی به سوالاتی که درذهن شما نقش بسته به اختصار به شرح این بیماری و توصیه های عمومی به صورت ذیل می پردازیم:
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که اولین بار در سال ۱۹۴۴ میلادی در کریمه روسیه کشف شد، لذا به نام تب خونریزی دهنده کریمه نامگذاری شد. در سال ۱۹۶۹ با توجه شناسایی موارد مشابه این بیماری در کنگو نام توام این دو منطقه یعنی تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نام گرفت.
در این بیماری، ۴ نوع ویروس عامل ایجاد کننده بیماری هستند که عمدتاً از طریق گزش پشه و در درجه بعد کنه ای به نام هیالوما به بدن مهره داران منتقل می شود.
حیوانات اهلی مهره دار ی مثل گاو و گوسفند و بز و شترمرغ و همچنین حیوانات وحشی مثل موش، جوجه تیغی، سنجاب و خرگوش، از طریق گزش کنه هیالوما آلوده می شوند که ویروس در داخل خون آنها به گردش در آمده و منجر به ویرمی می شود، اما بیماری در حیوانات بدون علامت بوده و منجر به مرگ حیوان نمی شود. لذا خون حیوانات مبتلا، برای انسان آلوده کننده است و از طرف دیگر انسان می تواند در اثر گزش کنه های آلوده نیز به طور مستقیم، مبتلا شود و همچنین خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می باشد نیز برای سایر افراد، آلوده کننده خواهد بود. بنابراین به طور خلاصه انسان از ۳ طریق به این بیماری مبتلا می شود:
۱- در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی ، مانند گاو و گوسفند و بز آلوده که با ورود خون حیوان از راه زخمها و خراشیدگیهای سطحی بدن فرد و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا می شود. ( البته نگهداری گوشتهای آلوده به مدت ۴۸ ساعت در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد موجب از بین رفتن ویروس‌های منتقل‌کننده بیماری‌های مشترک انسان و دام می‌شود که ممکن است در گوشت وجود داشته باشد. زیرا بر اثر نگهداری گوشت تازه به مدت ۴۸ ساعت در یخچال پدیده جمود نعشی اتفاق می‌افتد، این پدیده باعث می‌شود گلیکوژن به اسیدلاکتیک تبدیل شود و PH گوشت کاهش پیدا کرده که در این PH اکثر ویروس‌های احتمالی بیماریزا از بین می‌روند.)
۲- از طریق گزش کنه های جنس هیالوما. این مورد در مناطق آلوده باید به طور مستمر در مراقبت جدی دامداران و قصابان و کسانی که با ذبح دام سرو کار دارند، باشد.
۳- در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیمارانی که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها و یا تماس با این مواد در مراقبتهای داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد. این بیماری به ندرت از طریق انتقال مادر به جنین مشاهده شده است.
با ورود ویروس از هریک از روشهای مذکور به داخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی بیماری۳ تا ۱۲ روز طول کشیده و از هر ۵ نفر آلوده شده، ممکن است یک نفر علائم بیماری را پیدا کند که میزان مرگ و میر در این بیماران ۳۰-۱۵ درصدخواهد بود. (البته دوره کمون با گزش کنه کوتاهتر و از طریق خون و سرسوزن آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی تر است.)
در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سرو کار دارند احتمال ابتلای مردان بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی به موقع می توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری به جامعه جلوگیری کرد.
علائم بیماری تب کریمه کنگو چیست ؟
این بیماری در دو فاز ظاهر می شود. فاز اول شروع بیماری به طور ناگهانی با علائم و نشانه های سردرد شدید، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم و استفراغ و اسهال غیر خونی و چشمان ملتهب و صورت برافروخته که در معاینه حلق نیز قرمز بوده، و همراه با تغییرات خلقی مانند منگی و بیقراری و علائم قلبی عروقی شامل برادیکاردی و افت فشار خون است.
فاز دوم بیماری نیز که
به طور ناگهانی شروع شده و در همان ۲ تا ۳ روز اول بیماری است شامل راش های پوستی و خونریزیهای وسیع زیر جلدی و مخاطی است. (این خونها خیلی آلوده کننده است). در نوع شدید بیماری، اختلال خلقی و حسی و در مراحل پیشرفته بیماری خون دماغ شدید و خونریزی غیرقابل کنترل و در نهایت نارسایی کبد و کلیه و مرگ را به دنبال خواهد داشت..
درمان بیماری چگونه است؟ با حمایت همودینا میکی و درمان به موقع عفونت های دیگر باکتریال اضافه شده و درمان دارویی با ریباویرین که تا حدی بر این ویروس مؤثر است، می توان بهبودی را در بیمار ایجاد کرد.
نحوه پیشگیری از ابتلا به بیماری: افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداریها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشترات استفاده کنند و یا کاملاً خود را بپوشانند. همچنین پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی بوده و بایستی از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت اجتناب کرد. برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن مانند دستکش و ماسک الزامی بوده تا از طریق تماسهای شغلی آلوده نشوند و همچنین عدم استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه.
آیا علیه بیماری واکسنی وجود
دارد؟
یک نوع واکسن بدست آمده از مغز موش علیه CCHF (تب خونریزی دهنده کریمه کنگو) تهیه شده ولی هنوز در دست بررسی است و تا به حال عملی نشده است.
توصیه های عمومی به مردم:
– لازم است مردم گوشت قرمز مصرفی خود و همچنین گوشت شتر مرغ را از مراکز معتبر با مهر سازمان دامپزشکی خریداری نموده و از مصرف گوشت دام‌هایی که در غیر از کشتارگاه‌های دام ذبح شده‌اند و فاقد مهر سازمان دامپزشکی هستند جدا خودداری شود.
– در صورت عدم اطمینان از سلامت گوشت خریداری شده برای خرد کردن و تکه تکه کردن گوشت از دستکش استفاده نمایید تا از تماس احتمالی با ترشحات بیماریزا جلوگیری شود و به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت آن را در دمای صفر تا ۴ درجه سانتی گراد در یک ظرف جداگانه در یخچال نگهداری نمایید. همچنین به خاطر داشته باشید که گوشتهای آلوده خوشبختانه در اثر فرآیند پخت و حرارت، آلودگی خود را از دست داده و دیگر بیماریزا محسوب نمی شوند.
– قصابان و سلاخان و کارکنان کشتارگاه‌ها با رعایت کامل مسائل بهداشتی و توجه به هشدار‌ها و توصیه‌های دامپزشکان و مسئولان فنی بهداشتی در کشتارگاه‌ها می‌توانند اقدام به ذبح و شقه کردن دام نموده و سلامت خود را تضمین نمایند. در کشتارگاه‌ها نیز رعایت مسائل ایمنی، استفاده از دستکش، روپوش، کلاه، عینک و ماسک الزامی است و باید در حین کار از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن خودداری شود.
– کلیه پرسنل بهداشتی و درمانی که با برخورد احتمالی با چنین بیمارانی سر و کار دارن
– بایستی از وسایل محافظت فردی مثل دستکش و ماسک و گان و … استفاده نمایند.
چگونه می توان وسایل و محیط های آلوده را ضدعفونی کرد؟
این ویروس بوسیله هیپوکلریت ۱% و گلوتارآلدهید ۲% و با حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد از بین می رود.
آنچه مسلم است در کنترل این بیماری باید دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی را جدی بگیریم تا هم سلامت بیماران و هم سلامت خودمان را تضمین نماییم.
