الهام بهروزی
بوشهر یکی از ۹ شهری است که برای طرح پایلوت «شهر دوستدار سالمند» در کشور انتخاب شده‌است؛ انتخابی هوشمندانه برای شهری که عملا کمترین زیرساخت و امکانات را برای یکی از حساس‌ترین قشرهای جمعیتی خود دارد. قشری که امروز در ظریف‌ترین مرحله زندگی‌شان قرار گرفته‌اند و به‌مانند کودکان نیازمند توجه ویژه و رسیدگی هستند.
متاسفانه در فضاسازی و طراحی شهر بوشهر وقتی دقت می‌شود عملا جایی خاص و ویژه‌ای برای سالمندان که عمر گرانبهای خود را یا در ادارات برای خدمات‌رسانی به هم‌نوعان خود یا برای تربیتی نسلی که آینده ایران را خواهند ساخت، سپری کردند و اکنون که به مرحله بازنشستگی رسیده‌اند، جز وقت‌گذرانی با خانواده و دوستان، هیچ امکاناتی برای آن‌ها در این مرحله زندگی‌شان در فضای شهری وجود ندارد، نه خبری از خانه «امید» یا «مهر» است و نه خبری از بوستان‌ها و پاتوق‌های فرهنگی برای پرکردن اوقات فراغتشان!
این در حالی است که نهادها به‌ویژه شهرداری موظفند که در طراحی شهری، نه تنها خانه امید، بلکه زیرساخت‌های مجهزتری را برای این قشر برنامه‌ریزی و ایجاد کنند ولی شوربختانه با همه اهمیتی که خانه امید و پاتوق‌های فرهنگی ویژه سالمندان در ترویج امید و نشاط میان این قشر و پرکردن اوقات فراغت آن‌ها به طور مفید دارند، تا لحظه نگارش این گزارش خبری از ایجاد آن‌ها نیست.
در این میان، فقط دو سه روزی است که خبری مبنی بر افتتاح پارک دوستدار سالمند از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بوشهر در کنار پارک پرندگان در ساحل این بندر منتشر شده است. طبق این خبر، این پارک مجهز به کتابخانه، وسایل ورزشی و فضای تفریحی است اما مشخص نشده که دقیقا تا چه میزان برای چنین مکانی برنامه‌سازی یا مناسب‌سازی شده است، آیا این پارک در ایام گرم سال که بیش از ۷ ماه را در برمی‌گیرد هم برای استفاده و حضور سالمندان مناسب است یا مانند برخی از طرح‌های رفاهی و فرهنگی به طور مناسبتی قرار است افتتاح شود و در ادامه به تکامل برسد؟!
حال با توجه به اینکه استان بوشهر در سال جاری برای طرح پایلوت شهر دوستدار سالمند انتخاب شده است، قرار است غیر از راه‌اندازی این پارک، چه طرح‌های دیگری برای این قشر در شهر بوشهر طرح‌ریزی و اجرایی شود؟! آیا مسوولان و مدیران دستگاه‌هایی که موظفند برای سالمندان فضا ایجاد کنند، برنامه‌سازی کنند در این طرح برنامه‌ای هم دارند، اگر بله، چه برنامه‌ها و زیرساخت‌هایی را به‌منظور مشارکت بیشتر این قشر در مناسبات شهری تعریف و اجرایی می‌کنند؟! این برنامه‌ها تا چه میزان پاسخگوی نیاز و سلیقه سالمندان خواهد بود؟!
بی‌شک اجرای طرح شهر دوستدار سالمند در بوشهر می‌تواند فرصت مغتنمی برای اجرای طرح‌ها مهم و ویژه برای قشر سالمندان بوشهری باشد، قشری که حدود ۱۷ سال است در انتظار تحقق یک مصوبه مهم که در دولت نهم با تخصیص اعتباری برابر با یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در آن دوره مورد تاکید قرار گرفت اما هرگز این مصوبه نه در آن دولت و نه در دولت‌های روحانی و رئیسی رنگ تحقق به خود نگرفت. این مصوبه خانه امید بود که قرار بود برای سالمندان به‌بهترین شکل امیدسازی کند ولی با وجود اینکه در دولت رئیسی دوباره مورد توجه قرار گرفت؛ ولی مسوولان این دولت هم اقبالی برای تحقق این مصوبه نشان نداند اما اکنون که بوشهر برای اجرای طرح پایلوت شهر دوستدار سالمند انتخاب شده است، امید می‌رود که در این فرصت ایجاد شده اتفاقات خوبی برای سالمندان بوشهری در فضای شهری از حیث زیرساختی و برنامه‌سازی بیفتد.
یکی از طرح‌های مهمی که برای این قشر تعریف شده است، طرح اجرای شهرک «آرامش، سلامت و آسایش» با عنوان اختصاری «آسا» است. در این طرح عظیم کلیه خدمات بهداشتی، درمانی، تفریحی، فرهنگی و آموزشی برای سالمندان تعریف و گنجانده شده است تا ضمن پاسخگویی به نیازهای جامعه سالمندی استان، فضا برای تفریح و انجام فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و ورزشی نیز فراهم شود.
در این میان، بنیاد «فرزانگان جهان‌دیده استان بوشهر» به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد که بیش از ۱۰ سال است در استان فعالیت می‌کند و پیگیر طرح‌ها و برنامه‌های ویژه‌ای برای ترویج امید و نشاط میان سالمندان و تامین سلامت روان و جسم این قشر با همکاری دستگاه‌های دولتی و خصوصی مرتبط است، مصرانه پیگیر اجرای طرح «آسا» در استان بوشهر است. در این زمینه رایزنی‌های گسترده‌ای با استانداری، دانشگاه علوم پزشکی، راه و شهرسازی، تامین اجتماعی، شهرداری، بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره) و نهادهای فرهنگی انجام داده است و در نشست با مسوولان ارشد و مدیران دستگاه‌های مذکور، برای تخصیص زمین این دهکده بحث و گفت‌وگو کرده است.
مدیرعامل بنیاد فرزانگان جهان‌دیده استان بوشهر در این باره شامگاه چهارشنبه در نشست با اصحاب رسانه با تبریک هفته سالمندی گفت: ساخت شهرک آسا در استان بوشهر از مهم‌ترین طرح‌های مصوب برای سالمندان بوشهری است که باید در زمینی با مساحت ۵۰ هکتار زمین نیاز ساخته شود اما با توجه به محدودیتی که بندر بوشهر در حوزه زمین دارد، تنها با ۵ هکتار زمین برای ساخت این شهرک در بوشهر موافقت شده است که زمین تعیین‌شده هم حد فاصل منطقه ویژه اقتصادی و پروژه گردشگری بوشهر مال واقع شده است و الان منتظر نهایی شدن آن از سوی استاندار، مدیرعامل عامل منطقه ویژه بوشهر و مدیرکل راه و شهرسازی هستیم تا با جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی ساخت این شهرک آغاز شود. این طرح در برخی از استان‌ها در مساحتی ۷۰ هکتاری احداث شده است.
غلامحسین کروبی با اشاره به اینکه حدود ۱۰۲ تا ۱۰۷ هزار یعنی هفت درصد از جمعیت استان بوشهر را سالمندان تشکیل می‌دهند که در این میان، عمده جمعیت سالمندی استان را سالمندان زن تشکیل می‌دهند، افزود: ۱۷ سال پیش قرار بود که برای این جامعه حساس و بسیار مهم و تاثیرگذار، خانه امید یا مهر ساخته شود که هر بار به طریقی و بهانه‌ای در هر سه دولت گذشته این مصوبه اجرایی نشد. البته در دولت سیزدهم، از سوی صندوق بازنشستگی کشور در تفاهنامه‌ای اعتبار ۱۰۰ میلیاردتومانی برای ساخت این خانه در بوشهر تصویب شد ولی به دلیل اینکه زمین ساخت این خانه از سوی راه و شهرسازی نهایی تامین نشد، خانه امید در دولت سیزدهم هم راه به جایی نبرد. حال امیدواریم که با مطالبه‌گری رسانه‌ها در دولت چهاردهم محقق شود. خوشبختانه آقای محمدی‌زاده، استاندار هم در این زمینه قول همکاری داده است. باید اشاره کنم که بوشهر الان تنها شهری است که خانه امید ندارد!
وی سپس به انتخاب بوشهر به‌عنوان یکی از ۹ شهری که برای اجرای طرح پایلوت شهر دوستدار سالمند اشاره و تصریح کرد: براساس قانون بیش از ۲۰ بخش مهم برای ایجاد شهر و محیط دوستدار سالمند در نظر گرفته شده که تمام دستگاه‌های مرتبط باید نقش خود را در این عرصه اجرایی کنند. یکی از نیازهای مهم سالمندان موضوعی به نام شهر و محیط دوستدار سالمند است که بر اساس سند ملی سالمندان همه دستگاه‌های اجرایی باید به این مهم توجه کنند. متاسفانه ما در حال حاضر در استان هیچ مکانی برای سالمندان نداریم تا بتوانند در آن گردهمایی داشته باشند.
مدیرعامل بنیاد فرزانگان جهان دیده استان بوشهر با اعلام میانگین شاخص ۱۱.۴۷ درصدی جمعیت سالمند ایران، بیان کرد: این استان با میانگین جمعیت سالمندی ۶.۷ دهم درصد از جوان‌ترین استان‌های کشور به شمار می‌رود اما دورنمای آن برای ۲۰ سال آینده نشان از پیری از این جمعیت با داشتن نیازهای متنوع به‌خصوص در بخش درمان و نگهداری دارد.
کروبی سپس به افتتاح پارک دوستدار سالمندان در بوشهر از سوی شهرداری اشاره کرد و گفت: قرار است در این پارک خدمات فرهنگی و ورزشی هم ارائه شود. این پارک دارای کتابخانه هم است و این اتفاق خوبی است اما قرار است در این کتابخانه چه کارهایی صورت بگیرد؟ آیا برای آن برنامه‌سازی شده است؟ ما این آمادگی را داریم که در صورت توافق سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بوشهر مدیریت این کتابخانه را عهده‌دار شویم تا ضمن مدیریت آن، برنامه‌های متنوعی مثل جمع‌خوانی، کتابخوانی، حافظ‌خوانی، شاهنامه‌خوانی، نقد و بررسی کتاب با مشارکت سالمندان دوستدار کتاب و کارشناسان حوزه کتاب را در آنجا اجرایی کنیم.
به گفته وی، کتابخوانی و جدول حل کردن در کنار ورزش کردن، از جمله مهم‌ترین کارهایی است که از ابتلای سالمندان به آلزایمر جلوگیری می‌کنند، بنابراین در این بنیاد از جامعه پزشکی، فرهنگی، آموزشی و… می‌خواهیم در این مسیر شیرین و کرامت‌مند همیار ما شوند تا با ایجاد فضا و برنامه‌سازی شرایط مطلوبی را برای آموزش، تفریح و نشاطافزایی برای سالمندان جامعه‌مان که نقش موثری در رشد و توسعه جامعه انسانی استان ایفا کرده‌اند، ایجاد کنیم.
در پایان این نوشتار یادآوری می‌شود که برگزاری و برنامه‌ریزی فعالیت‌های فرهنگی یکی از ضرورت‌هایی است که بایستی برای قشر سالمندی در طول سال صورت بگیرد؛ چراکه در شرایطی که شهرهای بوشهر زیرساخت مجزا و ویژه‌ای برای تفریح و فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی برای سالمندان ندارند، باید با همکاری کانون‌های دهگانه بازنشستگی در استان که فعال هستند و مشارکت خود بازنشستگان بستر مناسب را برای ورود آن‌ها به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی و گردهمایی‌ها فراهم کرد تا بدین‌طریق اوقات فراغت آن‌ها را به نحو مطلوب و متنوع‌تری پر کرد و از تهدیدهای جدی مثل آلزایمر و از کارافتادگی زودتر از موعد محفوظ نگه داشت.
