✍️الهام بهروزی
گردشگری؛ یکی از صنایعی است که امروزه در اولویت برنامههای اقتصادی و توسعهمحور بسیاری از کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه قرار گرفته است، به طوری که درصد قابلتوجهی از جذب سرمایهگذارهای خارجی و ارزآوری در این کشورها سالانه از طریق این صنعت محقق میشود. گردشگری انواع و زیرشاخههای متعددی دارد که یکی از مهمترین و جذابترین نوع آن در نزد گردشگران خارجی، گردشگری فرهنگی است که در کنار گردشگری میراث، عناصر گردشگری نوین را تشکیل میدهند و شامل بازنمایی آداب و سنن، موزهها، مکانهای فرهنگی، آثار تاریخی و باستانی و… میشود.
در گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث، موزههای نقش فعالی را بازی و سالانه درصد قابل توجهی از گردشگران خارجی را به خود جذب میکنند که از جمله آنها میتوان به موزه لوور فرانسه، موزه ونگوگ هلند، موزه بریتانیا، موزه واتیکان ایتالیا، موزه دل پرادو اسپانیا، موزه هنری ملی ایالت متحده امریکا، مرکز هنری ملی ژاپن، موزه شانگهای چین و … اشاره کرد که آثار تاریخی و مواد فرهنگی منحصربهفردی را از تمدنها و تاریخ سرزمینهای مختلف و ملت خود به نمایش گذاشتهاند. شوربختانه ایران با توجه به اینکه موزههای منحصربهفردی در خود جای داده است اما همچنان در جذب گردشگران به این سمت و سو موفق ظاهر نشده است که البته میتوان با تهیه اطلسی در این زمینه بهشکلی هدفمند به جذب گردشگران فرهنگی که سهم ۳۷ درصدی در گردشگری بینالمللی دارند، اقدام کرد.
در گستره ایران موزههای کمنظیر و بیبدیلی جانمایی شده است که هر کدام از این موزهها بخشی از تاریخ و تمدن این سرزمین متمدن و فرهنگمند را به رخ میکشند. یکی از شاخصترین موزههای منطقهای ایران در بوشهر واقع شده است که رازها و اسناد مهم و دیدنی از تاریخ خلیج فارس و پسکرانههای آن را در جنوب کشور به معرض نمایش گذاشته است. این موزه اما با همه اهمیت و جایگاهی که دارد، در نشانهگذاریهای شهری و برونشهری کمترین نمود را دارد. از همینرو، کمتر گردشگری از وجود این موزه در استان باخبر میشود و از آن بازدید میکند! این کمکاری متاسفانه نخست متوجه متولیان موزه است و بعد به شهرداری که رسالت نشانهگذاری و تابلوهای راهنما را در سطح شهر برعهده دارد، برمیگردد.
یک فعال میراث فرهنگی در این باره به بامداد جنوب گفت: ما در حوزه گردشگری بهویژه در سه سال اخیر بهدلیل نگاههای کوتهبینانه و تکبعدی و سلیقهای دچار یک عقبگرد بارز شدهایم تا جایی که به جای اینکه یک استان گردشگرپذیر باشیم، در جایگاه یک استان مسافرپذیر ظاهر شدهایم. این در حالی است که استان بوشهر بهدلیل در برداشتن جاذبههای طبیعی چشمنواز و جذاب و آثار تاریخی و باستانی و موزههای دیدنی در واقع یک استان گردشگرپذیر است اما متاسفانه در دولت رئیسی ما شاهد ضعیفترین مدیریت گردشگری در استان بودیم.
به عقیده وی، ما در این دوره میتوانستیم با معرفی و توسعه و بازسازی هدفمند و بهموقع موزههایی که در گستره استان وجود دارند، گردشگری فرهنگی و همچنین گردشگری میراث را توسعه و رونق بدهیم اما به علت برخی از سیاستها و نگاههای سلیقهای و ضعف معاونت گردشگری در این زمینه به توفیق چندانی دست نیافتیم و نتوانستیم گردشگران فرهنگی را به سمت بازدید از موزهها سوق بدهیم. حقیقتا برای خود من سوال است که چرا موزه منطقهای خلیج فارس با آن همه عظمتی که دارد، نباید در هیچکدام از میادین و گذرهای شهر هیچ تابلو یا نشانهای از آن برای هدایت مردم و گردشگران به سمت این موزه باشد؟ مگر این موزه استاندارد و بسیار شکیل در بردارنده بخش مهمی از تاریخ خلیج فارس و آثار باستانی استانهای فارس، بوشهر، خوزستان و هرمزگان نیست!
این فعال میراث فرهنگی که نخواست هویتش فاش شود، افزود: متاسفانه چندی پیش به این موزه رفتم و دیدم چه عظمتی دارد ولی شوربختانه این عظمت بهدلیل ضعف تبلیغاتی و برنامهسازی و سیاستهای تکبعدی غریب مانده است، از متولیان موزه انتقاد کردم ولی حقیقتا نقد واقعی به ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان وارد است که چرا از این بستر بسیار باکیفیت برای برگزاری همایشها و کارگاههای باستانشناسی، تاریخشناسی، مردمشناسی، خلیجفارسشناسی، بوشهرشناسی با حضور اساتید ملی و باستانشناسان برجسته بهره نمیگیرد! چرا با دانشگاهها و مراکز علمی استانی و منطقهای برای بازدید دانشجویان و شناخت و توسعه این مرکز فرهنگی بیبدیلی رایزنی نمیکند؟ چرا با تدوین نقشهراه گردشگری استان، اقدام به برجستهسازی این موزه و دیگر موزههای استان نمیکند. این دردناک است که چنین موزهای بهدلیل بیبرنامگی متولی گردشگری استان اینچنین در نظر گردشگران فرهنگی داخلی و خارجی غایببماند!
وی با تاکید بر اینکه شهرداری و دستگاههای فرهنگی که کلا از توسعه فرهنگ موزهگردی بازماندهاند، تصریح کرد: این موزه اگر در هر کدام از استانهای فارس، خوزستان و هرمزگان قرار داشت، وضعیت بهتری داشت، چون آنها دارای سند چشمانداز گردشگری هستند اما استان ما در این زمینه منفعل عمل کرده است و در برنامهها و طرحهای گردشگری خود از موزهها غافل شده است که اگر غیر از این بود که درست در فصل گردشگری، موزهها را به بهانه مرمت و بازسازی تعطیل نمیکرد! واقعا از این اقدام و بیبرنامگی در تعجبم.
این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: موزه رئیسعلی دلواری که یکی از موزههای معروف استان است و بخشی از تاریخ مقاومت جنوب را به همراه سردار مبارزه با استعمار پیر را بازشناسی میکند و بازدید آن برای هر گردشگری میتواند جذاب باشد، از تابستان تا الان بهدلیل مرمت تعطیل است! یا موزه مردمشناسی که از دیگر موزههای مهم بوشهر است نیز به بهانه مرمت درش بسته شده است. این در حالی است که این موزه در دل خود ناگفتههای زیادی از فرهنگ مردم بوشهر و آداب و سنن آنها دارد که بازشناسی آنها برای مخاطبی شنیدنی است. چرا ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اینچنین نامسوولانه با موزهها دارد برخورد میکند، موزهها مراکز بسیار مهمی در تقویت گردشگری فرهنگی و میراث هستند، چرا در طرحهای گردشگری استان باید اینچنین جای موزهها خالی باشد و نادیده گرفته شوند!
وی با اشاره به اینکه موزه منطقهای خلیج فارس به تنهایی میتواند به مرکز ثقلی برای گردشگری فرهنگی استان مبدل شود، گفت: اما متاسفانه با همه اشتیاقی که مدیران این موزه برای توسعه آن دارند، عملا حرکت یا اقدام موثری از مجموعه میراث فرهنگی استان برای توسعه برنامههای آن دیده نمیشود.
این فعال میراث فرهنگی یادآور شد: موزهها نقش بسیار پررنگی در توسعه گردشگری فرهنگی و اقتصاد جوامع محلی از طریق ایجاد فرصتهای شغلی جدید دارند. همچنین تاثیر سازندهای در بازنمایی تاریخ و فرهنگ یک منطقه یا سرزمین ایفا میکنند. بنابراین ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در فصل گردشگری استان که هم آب و هوای مطلوب است و هم گردشگران بیشتری به استان سفر میکنند، موزهها را فعال و آماده پذیرایی مسافران و گردشگران کنند.
وی تاکید کرد: خوشبختانه استان موزههای بسیار منحصربهفردی دارد که برخی از آنها به همت برخی از چهرههای علمی استان نظیر موزه پزشکی خلیج فارس که به همت پرفسور نبیپور در عمارت زیبای دهدشتی دایر شده و یکی از شاخصترین موزههای پزشکی کشور است که در جنوب واقع شده است یا موزه دریا و دریانوردی که به همت عبدالکریم مشایخ و پرفسور نبیپور در یکی از بناهای تاریخی در ادارهکل بنادر و دریانوردی راهاندازی شده است و در حال حاضر با مدیریت آقای کنین، پژوهشگر باتجربه بوشهری فعالیت میکند. این موزه متاسفانه با اینکه بخش مهم و سترگی از تاریخ دریانوردی بوشهر را در خود جای داده، همچنان در طی مراحل ثبت است که امیدوارم هر چه زودتر این مهم محقق شود. در این موزه با همکاری ناخدا طبیبنژاد از ابتداییترین تا بهروزترین شناورهای فعال در خلیج فارس به نمایش گذاشته شده است که دیدن و دانستن داستانهای آنها برای گردشگران خالی از لطف نیست.
