علی اکبر قیصری: شهرستان جم به لحاظ دارا بودن چشم اندازهای بکر طبیعی، باغات زیبای لیمو و زیتون و ابنیه‌های بی نظیر تاریخی در کنار جذابیت‌های گردشگری دیگر و منابع غنی نفت و گازی در وضعیتی بی بدیل قرار گرفته است.
در شهرستان جم که سرسبزترین شهرستان استان بوشهر نیز قلمداد می‌شود، سنگ‌شکن‌هایی وجود دارد که سال‌هاست مهمان شهرستان هستند و منافع مردم را فدای منافع شخصی عده‌ای قلیل کرده‌اند.
هشت واحد کارخانه سنگ شکن در بخش ریز شهرستان جم مشغول بکار هستند که این صنایع علاوه بر اینکه آب مورد نیاز خود را از طریق حفر چاههای عمیق تامین می‌کنند از بستر رودخانه جمی در شهرستان جم به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تهیه شن و ماسه استفاده قرار می دهند.
بازار بسیار خوب شن و ماسه در عسلویه و دیگر شهرستان‌های همجوار، سهولت استحصال مصالح از رودخانه و هزینه‌های پایین تولید آن سبب شده است شاهد غارت طبیعت به بیشترین میزان خود باشیم.
هر چند این واحدهای سنگ‌شکن دارای مجوز هستند اما از آنجایی که در سال‌های اخیر نظارت موثری بر فعالیت آنها صورت نگرفته است آزادانه و بدون هیچ محدودیتی، منابع طبیعی و ذخایر آبی جم را مورد سوءاستفاده و تجاوز قرار داده‌اند.
علاوه بر آلایندگی آب، و هوا، حمل شن و ماسه توسط کامیون ها باعث به وجود آمدن ترافیک های زیاد در جادهای پر پیچ و باریک جم شده و به نوعی عامل اصلی تصادفات است.
سال‌هاست مسئولان استان و شهرستان بر خطرات سنگ‌شکن‌ها در جم مهر تایید می‌زنند و خط و نشان می‌کشند اما به نظر می‌رسد اراده‌ای برای برخورد جدی و قاطع با این صنایع وجود ندارد.
تخلفات آشکار در برداشت‌های غیر مجاز
نایب رئیس شورای اسلامی استان بوشهر در گفت‌وگو با آینه جم اظهار داشت: در زمان حاضر که کشور با بحران آب و خشکسالی روبرو است به جای مدیریت منابع آب و خاک، متاسفانه برنامه و اقدام عملی در جهت کنترل این بحران صورت نگرفته است و سال‌هاست که به بهانه حمایت از سرمایه گذاری و توسعه معادن، منابع آب و خاک دشت ریز توسط اندک سرمایه‌داران بهره برداری و تصاحب شده است.
حسن رمضانی افزود: کارخانه‌داران تولید شن و ماسه در بخش ریز اثبات کرده اند که قدرت در ثروت است چرا که علی رغم تخلفات آشکار در برداشت های غیر مجاز و زیر پا گذاشتن ضوابط و قوانین معادن، همچنان می توانند با فراغ بال برای منابع آب و خاک دشت ممنوعه ریز خط و نشان بکشند و هیچ مسئولی هم در برابر این مرگ خاموش واکنشی نشان ندهد.
وی با بیان اینکه عمق برداشت از بستر رودخانه دشت ریز مطابق قانون نیم متر است، افزود: در بسیاری از محدوده های تعیین شده برای سنگ شکن ها، برداشتی بیش از پنج متر صورت گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: با مطالعه قوانین و شرایط واگذاری، نظارت و بهره برداری از معادن شن و ماسه، سوال‌های زیادی در منطقه مطرح می‌شود که هر کدام جای تامل و تعمق دارد.
سخنگوی شورای اسلامی استان بوشهر با طرح این سوالات که مدیران استان که دائما از بحران بی آبی دم می‌زنند چگونه به خود اجازه می‌دهند آب‌های حوضه دشت ممنوعه ریز را حاتم بخشی کنند و آیا هیچ در این حاتم بخشی ها مطالعه آمایش سرزمینی و حفظ تعادل زیست محیطی در نظر گرفته‌اند افزود: ساکنان و مردمی که در منطقه‌ای محروم زندگی می‌کنند، هیچ‌گونه حق و سهمی از این صنعت در قبال برداشت و استفاده از منابع آبی خود ندارند.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: جای بسی تاسف است که آب‌های زیرزمینی این منطقه که قابلیت شرب دارند، برای شستن شن و ماسه در سنگ شکن ها و همچنین حفاری چاههای گاز منطقه، و شرکت پالایش گاز فجر جم به تاراج برود.
رمضانی افزود: مدیریت ناصحیح در کشت‌های خارج از فصل نیز گناهی نابخشودنی دیگری است که در کنار تعرض کارخانه‌های شن و ماسه و پساب‌های مضر آنها موجب سرمایه سوزی باغ داران و مزرعه داران حاشیه رودخانه ریز شده است.
وی اظهار داشت: ما منابع تجدید ناپذیری را از دست می دهیم، در حالی که رویش قارچ‌گونه سنگ‌شکن‌ها در این سال‌ها هیچ سودی به حال مردم بخش ریز نداشته است.
عضو شورای اسلامی شهرستان جم تصریح کرد: وجود این تعداد سنگ‌شکن در منطقه‌ای که شغل بیشتر مردم آن از دیرباز کشاورزی بوده است، پذیرفتنی نیست و دولت باید در تمدید بهره برداری سنگ‌شکن‌های مستقر در دشت ریز تجدید نظر کند.
لزوم کنترل برداشت بی‌رویه
فعال اجتماعی فرهنگی شهر جم درگفت‌وگو با آینه جم اظهار داشت: واحدهای تولیدشن و ماسه، سبب تخریب بستر طبیعی رودخانه‌ها، تشدید فرسایش خاک، و زیست بوم غنی این مناطق شده اند و مشکلات زیادی را ایجاد کرده‌اند.
حسین دستار افزود: مسئولان شهرستانی می‌بایست ضمن نظارت و کنترل برداشت بی‌رویه این واحدها با نگاهی همه جانبه نگر نسبت به توقف توسعه آنها اقدام کنند.
وی با بیان اینکه حفر چاههای عمیق آب توسط این سنگ شکن ها سفرهای آب زیر زمینی را تهدید می کند افزود: در صورت ادامه این روند در آینده نه چندان دور باغات و محصولات باغی به واسطه کم آبی و خشکسالی نابود خواهند شد.
وی خاطر نشان کرد: سازمان‌های متولی از جمله سازمان محیط زیست و اداره صنعت می بایست نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری نشان داده و نسبت به حفظ این ذخایر عظیم اقدام فوری بعمل آورند.
خسارات جبران‌ناپذیر به اکوسیستم
نایب رئیس شورای اسلامی شهر جم در گفت‌وگو با آینه جم اظهار داشت: هرگونه حفاری و برداشت بی‌رویه منابع از بستر رودخانه های جم ضربات جدی به حریم رودخانه ها وارد می‌کند که جبران ناپذیر است.
علی پریشان افزود: اگرچه دستورالعمل وزارت نیرو بر عدم برداشت شن و ماسه از بستر و حریم رودخانه‌هاست، ولی متأسفانه این مهم نادیده گرفته شده و با برداشت منابع از بستر و حریم رودخانه ها در سال‌های گذشته وضعیت طبیعی بسیاری از رودخانه‌ها تغییر داده است و تبعات نامطلوب فراوانی برجای گذاشته است.
وی با بیان اینکه میزان تخریب‌های کارخانه‌های شن و ماسه در عرصه‌های منابع طبیعی شهرستان جم، نگران کننده است، اظهار داشت: با روند کنونی بدون شک حوزه طبیعت ریز تبدیل به بیابان خواهد شد.
وی با ابراز گلایه از مسئولان امر گفت: اگر یکی از مسئولان سری به باغات بخش ریز بزند خواهد دید که خاکستر این سنگ شکن‌ها چگونه بر روی شاخه ها و ثمرهای این درختان سایه انداخته اند و باعث شده که برخی از این درختان به کلی خشک شوند.
پریشان در پاسخ به این سوال که سطح هکتار تخریب عرصه های منابع طبیعی شهرستان جم توسط کارخانجات شن و ماسه چه میزان است؟ اظهارداشت: متاسفانه سطح وسیعی از بستر رودخانه ها توسط شش کارخانه سنگ شکن بخش ریز تخریب شده و خسارات جبران‌ناپذیری به اکوسیستم و طرح‌های عمرانی وارد کرده است.
نکته جالب اینجاست که مدیران استانی و مسئولان محلی در جلسه متعدد همواره از برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه ها ابراز نگرانی می کنند، اما آیا این نگرانی ها تنها کافی است ؛ قاعدتا اگر مسئولان زودتر برای حل این موضوع دست به کار نشوند و سنگ شکن ها با همین ظرفیت به کار خود ادامه بدهند، علاوه بر از بین رفتن زیبایی های کوه های بکر و بستر روخانه ها با شیوع خشکسالی و شاهد مهاجرت مردم به شهرهای دیگر خواهیم بود.
