راضیه اشعثی: منطق محیط زیستی حکم می‌کند که مکان‌یابی فعالیت‌های انسانی منطبق بر شرایط اجتماعی عدالت‌گستر باشد تا با یک اکوسیستم کارکردی بر بستر جغرافیایی خویش توانی برای تداوم زندگی زیستمندان آن وجود داشته باشد.
در چند دهه اخیر شهرستان عسلویه با مکان‌یابی نامناسب صنایع گاز و تراکم صنایع پتروشیمی در گیر است.
درگیری با دود و دم، با زخم کهنه سوخت مشعل‌ها و دودکش‌های بلند، پخش و انبارش گوگردهای روباز، ضایعات و پسماندهای پتروشیمی‌ها، رهاسازی پساب صنعتی به دریا، تردد کشتی‌ها، آلایندگی منابع آب، خاک، هوا و دریا، آلایندگی اجتماعی، دوگانگی فرهنگی، نابودی کشاورزی، کاهش امید، نابودی حیات گونه‌های گیاهی و جانوری، مرگ پنهان آبزیان بر بستر آب‌های کم عمق خلیج نایبند و … مجموعه‌ای از این موارد، عسلویه را در ردیف آلاینده‌ترین مناطق قرار داده است.
این مسائل حاصل اشتباهات و سهل انگاری‌هایی است که الزامات محیط زیستی در این فضای جغرافیایی نادیده گرفته شد. حالا این فرصت هست تا تجربه اشتباهات گذشته با نگاهی به پیامدها و عواقب آن در حوزه بهره وری از منابع انرژی شهرستان‌های جنوبی از جمله شهرستان عسلویه تکرار نشود.
حالا مکان‌یابی نسنجیده و غیرمعقولانه یک مجتمع مسکونی – خوابگاهی تحت عنوان مجموعه گردشگری به مساحت ۲.۶ هکتار، در رأس خلیج نایبند به عنوان یک مکان طبیعی خاص و منحصربه‌فرد به چالشی دیگر تبدیل شده است.
چشم انداز اکوتوریسمی دماغه نایبند با ساخت ساختمان‌های چندین طبقه و ایجاد مجتمع‌های مسکونی گسترده در جوار خلیج نایبند و روستای سنتی هاله محصور شده و از چشم نوازی خواهد افتاد.
دوستداران محیط زیست و جوامع محلی نگرانند که این اقدام خیلی زود به تضعیف رابطه محیطی پارک ملی نایبند منجر خواهد شد. چراکه برای حفظ نظام اکولوژیک نایبند و کاهش نارسایی‌ها، لازم است با شرایط محیط طبیعی همراه شد نه اینکه علیه آن اقدام کرد.
نگرش‌های اکولوژیک فدای نگرش اقتصادی نشود
نباید نگرش‌های اکولوژیک را فدای نگرش اقتصادی و سوداگرانه سود جویان کرد. تحلیل‌های اکولوژیک پایه و اساس هر گونه برنامه ریزی محیطی محسوب می‌شود و پیش از هر اقدامی با هدف تغییر وضعیت فعلی می‌بایست شناختی از شرایط طبیعی، اقتصادی، امکانات فن آورانه، سازماندهی فرهنگی و سیستم حاکم بر جوامع درگیر با مسائل و معضلات زیست محیطی مد نظر قرار گیرد.
این نوع جانمایی سازه‌های انسانی در حریم پارک ملی نایبند به این سبک و سیاق تبدیل به یک فاجعه محیط زیستی خواهد شد. هم اکنون رد پای زندگی زیستمندان پارک ملی نایبند و تندرستی مردم عسلویه در جوار صنایع متراکم گاز و پتروشیمی خود گم شده و نیازمند راهی برای رهایی از وضعیت موجود هست.
محیط زیست مسئول است و باید شفاف سازی کنند و نگاه آمایشی داشته باشند. با توجه به شرایط و موقعیت پارک ملی نایبند، مسئله جانمایی ساخت وسازهای اخیر با جدیت پیگیری کنند و نه اینکه توجیه‌کننده مسائل باشند.
جانمایی هر گونه ساخت وسازهای انسانی در محدوده و حتی جوار مناطق حفاظت شده باید بر پایه برنامه ریزی کل گرایانه صورت گیرد و در آن همگرایی اکولوژیکی و اجتماعی مبنای کار باشد.
در مکان‌یابی ساخت و سازها حتی تحت عنوان مجموعه گردشگری، در راستای تأمین تعادل اکولوژیک، روی میزان اثرات فضایی آن، اشتغال، کنترل تکنولوژی، کنترل نابودی منابع حیاتی آن، باید اندیشه شود.
عواقب این تصمیم‌گیری‌ها بر چهره منطقه برای همیشه ماندگار خواهد ماند. محیط زیست با همراهی خود نباید برای حل بخشی از مشکلات، هویت کل یک مجموعه محیط زیستی را فدای جز کند. چرا که درک محیط و زیست بوم پارک ملی دریایی- ساحلی نایبند و بالاخره ارزیابی و سازگاری محیطی آن بسیار مهم و قابل تأمل است.
با این اوصاف نیاز است بر اساس اصول آمایشی استان عمل شود تا با مکان‌یابی صحیح فعالیت‌های انسانی، به سوی آینده‌ای پایدار، که شایسته این مکان جغرافیایی است اقدام خردمندانه صورت پذیرد.
توضیحات محیط زیست بوشهر
روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در ارتباط با احداث هتل در پارک ملی نایبند موارد زیر را عنوان کرد:
– طرح مذکور احداث هتل نبوده بلکه عنوان طرح «طرح گردشگری، اقامتی و زیست محیطی» است و محل احداث آن در اراضی غیر ملی و در محدوده مستثنیات منطقه نایبند واقع شده و واگذاری اراضی برخلاف قوانین و مقررات محیط زیست صورت نگرفته است.
– مجوز تغییر کاربری از کشاورزی به گردشگری موافقت همه دستگاه‌های اجرایی و مسئول را در سال ۹۵ به مساحت ۲.۶ هکتار برای احداث طرح گردشگری مذکور صادر و اراضی مذکور در زون گردشگری متمرکز طرح مدیریت پارک ملی نای بند قرار دارد.
تغییر کاربری به گردشگری و محیط‌زیستی
– پس از آغاز ساخت و ساز طرح و پیشرفت عملیات ساخت و ساز به دلیل ابهامات طرح، اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر از ادامه طرح در سال ۹۷ جلوگیری و پروژه به مدت چهار ماه متوقف و طرح احداث مورد بررسی و طرح از حالت فقط اقامتی خارج و کاربری‌های گردشگری و زیست محیطی به آن اضافه شد و مقرر شد که در محدوده موزه دریایی، آکواریوم دریایی، باغ گیاه شناسی، آمفی تئاتر و کلاس‌های آموزشی احداث و بخشی از مساحت در اختیار عموم جهت گردشگری بوده و همچنین همه حرایم قانونی همانند حریم ۶۰ متری دریا رعایت شود.
– هم اکنون در روند اجرا نیز سازمان محیط زیست بر روند اجرا نظارت دارد و به دلیل مطرح شدن پاره‌ای از ابهام و پیشنهادات دیگر هم اکنون طرح مجدد در حال بررسی است تا همه موارد مشروط زیست محیطی و گردشگری مقرر در طرح اجرایی شود و اگر شرکت مذکور قصد داشته باشد فقط سازه‌های اقامتی را اجرا کند از ادامه روند احداث جلوگیری خواهد شد.
مخالفت محیط زیست با احداث هتل در پارک ملی نایبند
محیط زیست استان بوشهر تاکید دارد که در این طرح نحوه مدیریت مشارکتی گردشگری با جوامع محلی مقرر و تاکید شده است و مقرر شده است همه سازه‌ها با طرح‌های اکولاژ احداث و از سیستم‌های انرژی خورشیدی و سایر موارد مدیریت سبز استفاده شود.
گردشگری و احداث سایت‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده ممنوعیت ندارد بلکه باید این سایت‌ها در اراضی شخصی یا مستثنیات و در زون های مرتبط با مجوزهای لازم صورت پذیرد و مورد دسترسی عموم قرار گیرد و سازمان حفاظت محیط زیست با هرگونه محصورسازی و محروم کردن عموم از زیبایی‌های طبیعت در اینگونه طرح‌ها مخالف است.
همچنین منطقه پارک ملی دریایی نای بند تحت حفاظت محیط زیست بوده و علیرغم درخواست‌های مکرر شرکت‌های صنعتی منطقه برای احداث هتل و دیگر سازه‌های گردشگری دیگر، اداره کل حفاظت محیط زیست مخالفت خود را اعلام می‌دارد، هرگونه احداث سایت‌های گردشگری به دلیل احداث پارک‌ها و اقامتگاه‌های بوم گردی موجود فعلاً ممنوع بوده و خرید اراضی شخصی و مستثنیات منطقه توسط برخی از افراد و شرکت‌ها حقی را برای آنها در صدور مجوز ایجاد نخواهد کرد.
انتظار حامیان و فعالان محیط زیست این است که سازمان محیط زیست به عنوان متولی مسائل زیست‌محیطی بهترین تصمیم را برای حفاظت از محیط زیست بگیرند.
