آوای بوشهر-الهام بهروزی
پارک ملی دریایی دیر- نخیلو یکی از نقاط حفاظت‌شده و منحصربه‌فرد طبیعی استان بوشهر است که در گستره خلیج فارس و ساحل بردخون جاخوش کرده و زیستگاه و مامنی برای پرندگان دریایی و تولید مثل پرندگان مهاجر است. جزایر این پارک به‌دلیل اینکه در بطن خود پرندگان زیبایی چون پرستوی دریایی، کاکایی، فلامینگو و سلیم خرچنگ‌خوار و… را پرورش داده، به‌عنوان «بهشت پرندگان خاورمیانه» شناخته می‌شود.
پارک ملی دریایی دیر- نخیلو به‌ویژه جزیره نخیلو در بهار و تابستان، پذیرای پرندگان مهاجری است که برای تخم‌گذاری به آن‌جا پناه میآورند. این جزیره دارای اکوسیستم منحصربه‌فردی است که در آن غیر از پرندگان مهاجر و دریایی، لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی نیز تخم‌گذاری می‌کنند. از این رو، حفظ این اکوسیستم که محلی برای زایش و بالندگی گونه‌های کم‌نظیر و در حال انقراض پرندگان و زیستمندان دریایی است، امری ضروری است.
شوربختانه در سال‌های اخیر عوامل متعددی حیات و امنیت پارک ملی دیر- نخیلو را که یکی از پارک‌های ممتاز دریایی منطقه خاورمیانه به‌شمار می‌رود، در تهدید جدی قرار است؛ تهدیدهایی نظیر کمبود نیرو و تجهیزات محیط‌بانی، ورود عمومی و بدون کنترل به جزایر این پارک ملی و خشکسالی و از بین رفتن پوشش گیاهی و توسعه منطقه صنعتی پارس شمالی در محدوده آن، این اکوسیستم بکر و کم‌نظیر را به سمت شرایط هشداردهندهای دارد پیش می‌برد.
همان‌طور که اشاره شد، ورود عمومی و بدون اجازه تورها و افراد به جزایر پارک ملی دیر- نخیلو، امروزه به تهدید جدی برای زیستمندان دریایی و آبزی آن مبدل شده است. در میان این جزایر، جزیره نخیلو در تهدید جدیتری قرار گرفته؛ جزیره‌ای که محلی برای زیست دلفین‌های گوژپشت و لاک‌پشت‌های پوزه عقابی و پرندگان مسحورکننده دریایی و مهاجر است. این جزیره در سال‌های اخیر با ورود بی‌رویه افرادی تحت عنوان گردشگر و اغلب در قالب تورهای غیرمجاز دیگر بکارت و آرامش سابق را ندارد. این افراد که ظاهرا بدون مجوز اداره‌کل حفاظت محیط زیست و به‌طور قاچاقی وارد این جزیره می‌شوند با رفتارهای ضدفرهنگی، پسماندها و زباله‌های خود را در آن‌جا رها و با ایجاد آلودگی‌های صوتی، استرس زیادی به پرندگان و سایر زیستمندان آن وارد می‌کنند.
بی‌شک تداوم این رفتارهای پرآسیب گردشکرنماها و کنترل نشدن تردد آن‌ها به این جزیره، عواقب جبران‌پذیری برای اکوسیستم آن به همراه خواهد داشت. در تابستان اخیر، ترددها و مزاحمت‌های بی‌رویه این افراد و تورهای غیرمجازه به جزیره نخیلو، وضعیت بدی را بر این جزیره حاکم کرده. وجود زباله‌ها و پسماندهای که تحفه این گردشگرنماهاست، به تغذیه‌های ناسالم و کشنده برای پرندگان بی‌پناهی درآمده که هیچ دشمنی با دودمان بشر ندارند. متاسفانه فقر پوشش گیاهی این جزیره در اثر خشکسالی‌های اخیر و دخل و تصرف‌های آدم‌هایی که به آن پا می‌گذارند، دست به دست هم داده‌اند تا پرندگان این بهشت کوچک، زباله‌های موجود در آن را مائده‌های آسمانی فرض کرده و از آن تغذیه کنند که همین کار زمینه‌ساز بیماری و مرگ در آن‌ها خواهد شد. این جزیره ۳۴ هکتاری طبق آخرین سرشماری، زیستگاه ۵۷ هزار جفت پرنده تابستان‌گذاران است که در تابستان از شبه‌قاره هند به آن سفر می‌کنند.
این جزیره در بیشتر فصول سال، نه تنها برای پرندگان، بلکه برای صیادان دریازده و اسیر طوفان‌شده بومی مامن نجات‌بخشی است که با آموزش‌های اصولی به این صیادان می‌توان آن‌ها را از بروز رفتارهای آسیب‌زا و پرخطر برای جزیره و زیستمندانشان بازداشت؛ هرچند از این صیادان در طول یکی دو سال اخیر رفتارهای پرخطر کمتر سرزده و بیشتر گردشگرنماها هستند که با ایجاد آلودگی صوتی و محیطی، حیات و امنیت جزیره را به خطر انداخته‌‌اند.
سهل‌انگاری دستگاه‌های متولی در کنترل ورود افراد به جزیره نخیلو و رشد تورهای غیرمجاز گردشگری که کمترین دغدغه و آشنایی با این اکوسیستم غنی و شگفت‌انگیز را دارند، صدای اعتراض دوستداران و فعالان حوزه گردشگری و میراث فرهنگی را درآورده است تا جایی که علی بردستانی، تورلیدر و فعال حوزه گردشگری جنوب استان به‌تازگی با انتشار مطلبی اعتراضی و انتقادی خبر از تبدیل شدن بهشت پرندگان خلیج فارس به جهنم داده‌است.
در این راستا، علی بردستانی به بامداد جنوب گفت: پارک ملی دریایی دیر- نخیلو یکی از مناطق دیدنی استان بوشهر است که حفظ آن وظیفه تک تک ماست و خوشبختانه در سایه آگاهی‌بخشی‌ها، افراد و صیادان بومی به حامیان جدی برای آن مبدل شده‌اند تا جایی که این افراد در پاکسازی سواحل و جزایر این پارک منحصربه‌فرد داوطلبانه حضور کنشمند و فعالی دارند.
این فعال حوزه گردشگری در ادامه با تاکید بر اینکه متاسفانه در حال حاضر کمبود تجهیزات و نیروهای محیط‌بانی دست اداره‌کل حفاظت محیط زیست را در محافظت از این پارک و جزایر کم‌نظیر و مسحورکننده آن بسته نگه داشته است، افزود: همین مساله موجب سوءاستفاده برخی افراد سودجو شده تا با راه‌اندازی تورهای غیرمجاز، پای افرادی که از اصول گردشگری چیزی نمی‌دانند، به جزایر نخیلو و ام‌الگرم باز شود و با رفتارهای پرخطر برای زیستمندان جزیره مزاحمت ایجاد کنند.
به عقیده وی، این گردشگرنماها برای برافروختن آتش در جزایر مذکور اقدام به کندن بوته‌های گیاهان بومی منطقه از ریشه می‌کنند که این حرکت به فقر پوشش گیاهی این جزایر بیشتر دامن می‌زند. این در حالی است که این جزایر تحت تاثیر کم‌بارشی‌ها و خشکسالی‌های اخیر به شدت در این حوزه فقیر شده‌اند. افزون بر این، با پخش موسیقی با صدای بلند، رها کردن زباله و پسماند، دود کردن و سروصدای زیاد، لمس تخم پرندگان و لاک‌پشت‌ها، استرس زیادی را به زیسمندان جزیره به‌خصوص پرندگان وارد می‌کنند. بارها و بارها این رفتارهای آسیب‌زای گردشگرنماها به‌طور مستند به اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان گزارش شده ولی متاسفانه این اداره‌کل، به‌دلیل کمبود نیروی انسانی از عهده کنترل ترددهای غیرمجاز به جزایر نخیلو و ام‌الگرم تاکنون برنیامده و اینجا می‌طلبد که افراد بومی و همچنین اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به کمک بیایند تا بتوان آرامش را به بهشت پرندگان خلیج فارس دوباره بازگرداند.
بردستانی با اشاره به نقش و تاثیر اداره‌کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان در کنترل رفت‌وآمدها به جزایر نام‌برده شده، بیان کرد: این اداره‌کل با شناسنامه‌دار کردن تورهای گردشگری و تنظیم برنامه بازدید از جزایر با همکاری و تعامل با اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان و شناسایی و جریمه تورهای غیرمجاز گردشگری، پلاک‌گذاری قایق‌گردشگری و آموزش‌های لازم به گردشگران در بازدید از جزایر پارک ملی دریایی دیر- نخیلو می‌تواند نقش پررنگی را در مراقبت از این گنجینه طبیعی و توسعه پایدار گردشگری در این منطقه ایفا کند.
این فعال گردشگری در پایان یادآور شد: اداره‌کل حفاظت محیط زیست که در فصل تخم‌گذاری پرندگان و لاک‌پشت، حضور عمومی به جزایر را ممنوع اعلام کرده، در بقیه فصول سال هم با تنظیم یک تقویم و تکمیل کادر محیط‌بانان پارک و همچنین ایجاد پاسگاه محیط بانی در این منطقه حساس، رفت و آمد افراد را به جزایر نخیلو و ام‌الگرم و … نظارت و کنترل کند. با وجود اینکه وعده احداث این پاسگاه چند سالی است که داده شده، اما همچنان عملی نشده است. بی‌شک با راه‌اندازی این پاسگاه، تردد به جزایر مذکور با نظارت و مسوولیت بیشتری صورت می‌گیرد و امنیت و حیات آن‌ها بدین شکل بهتر و اساسی‌تر تامین و تضمین می‌شود؛ چون در این صورت، هرکسی نمی‌تواند بدون مجوز پا به این جزایر بگذارد.
